Her zaman olduğu gibi kavramları açıklayarak yazımıza başlayalım. Bu yazımda sizlere 2021 yılı ilk çeyrek verileriyle birlikte şekillenen dış borç stoku ve GSYH ile ilişkisinden bahsedeceğim.
Brüt dış borç stoku; “yurtiçinde yerleşik olan kişi ya da kurumların yurtdışında yerleşik olan kişi ya da kurumlara olan borçlarıdır.” Önemli olan borcun hangi para birimi olduğu değil borcun kaynağının yurtdışından olması önemlidir.
Hazine garantisi, borcu alan kuruluşun vadesi geldiğinde borcu ödeyememesi halinde borcun Hazine tarafından ödeneceğinin garanti edilmesi demektir. Dış borçlanmalar için verilen Hazine geri ödeme garantisi ile yap-işlet-devret gibi projeler sonucunda da borç stokunun artığı görülmektedir. Bu şekilde vadesi geldiğinde ödenemeyen borç, özel kesim borcu olmaktan çıkar, kamu kesimi borcu haline dönüşür.
Dış borç stokunun milli gelire oranı da artmaktadır. Buradaki değişim de sizin risk priminize etki etmektedir. Grafikten de görüldüğü üzere 2010 yılında %37,5 seviyesinde olan oran 2020 yılı sonu itibariyle %62,8 yükselmiştir. Ayrıca dış borç stokumuz 450,1 milyar $. Türkiye’nin net dış borç stokuna baktığımızda ise (brüt dış borç stokundan bazı alacaklar ve hesapların indirilmesiyle) 268,9 milyar $. 2018 yılında dış borç stokumuz 467,6 milyar $ ile rekor kırarken bile borcun milli gelire oranı % 52,5 seviyesindeydi.
Dış borç stokunun artmasındaki nedenler ise; borç stokundaki artış ve dolar kurunun yükselmesiyle azalan milli gelirdir. Türkiye ekonomisi büyümesine rağmen dolar bazlı GSYH 717 milyar $ geriledi. Enflasyondan arındırılmış ve TL bazında değerlendirme yapıldığı için büyümüş görünsek de TL’nin değer kaybetmesinden dolayı dolar bazlı GSYH küçülmüştür. (2019 yılı GSYH 760 milyar $) Grafikten de görüldüğü üzere hem dış borç stoku artmakta aynı dönemde de milli gelir azalmaktadır bu durum da daha fazla tedirginlik yaratmaktadır.
Özel sektör riski, kur riski, kamu borcunun artması ve hazine garantili borçların ödenmeme riskleri ile ülkemiz risk primi artmaktadır. Sadece kurda ya da enflasyondaki değişim ülke risk primini etkilememektedir.
Cuma akşamı çok sevdiğim dostum, kardeşim, sırdaşım olan başarılı iş insanı olan Telefoncular Petrol Y.K.Başkanı Hulusi’yi kaybettik. Dostuma Allah’tan rahmet, yakınlarına baş sağlığı diliyorum. Mekânı cennet olsun.
Saygılarımla…
