Cari denge = (Mal ihracatı gelirleri + satılan hizmetlerden sağlanan gelirler + diğer gelirler) – (mal ithalatı giderleri + satın alınan hizmetlere ödenen giderleri + diğer giderler) +/- cari transferler. Sonuç (-) negatif ise cari açık, (+) pozitif ise cari fazla vardır.
Ödemeler dengesi; ülkelerin ekonomik göstergelerini en sağlıklı biçimde yansıtan göstergelerden birisidir. Ödemeler dengesinde ise dikkat çeken bileşen ise cari açıktır. Cari işlemler hesabında ülkenin döviz gelirleri ve giderlerinin arasındaki fark sonucunda cari fazla ya da cari açık ortaya çıkmaktadır. Ülkelerin cari işlemlerden elde edilen gelirler, giderlerden fazla ise cari fazla söz konusu olmaktadır. Cari işlemlere yapılan giderler, bu işlemlerden elde edilen gelirlerden fazla ise cari açık ortaya çıkar.Tasarruflar, yatırımlar ve bunların dengesi cari denge için çok önemlidir. Yatırımlarınızı tasarruflar ile karşılayamıyorsanız cari açık ortaya çıkacaktır. Tasarrufların toplamı ile yatırımların toplamı arasındaki fark sonucunda cari işlemler açığı ortaya çıkar.
Türkiye ekonomisi verileri incelediğimizde, cari açığın GSYH içindeki payı oldukça yüksektir. Literatürde kriz eşik seviyesi olarak kabul görülen % 4-5 seviyesinde olduğu görülmektedir. Son 15 yılın ortalaması % 4,7 çıkmaktadır. Bu veriler ışığında cari açığın sürdürülemez olduğu aşikârdır.
Geçtiğimiz Cuma günü açıklanan Karadeniz’de bulunan doğalgaz ile cari açığı ortadan kaldırılacağı konusu gündeme gelmiştir. Ülkemiz enerji bakımından dışa bağımlılığı fazladır. Enerji hariç cari dengeye baktığımızda ise cari açığın kapatılma ihtimali olduğu görülmektedir. Sürdürülemez bir kronik cari açık problemimiz olduğu için burada sadece doğalgaz bulunması tamam sorunumuz çözüldü anlamına gelmemektedir. Burada sadece enerji probleminin çözülmesi de yeterli değildir. Borçlanarak büyümenin azaltılması, imalatta ithalata bağımlılığın azaltılması, yatırımları tasarruflar ile yapılması gibi köklü reformlar gereklidir. Uzun vadeli ve doğru planlamalar ile önümüzdeki 3-5 yıl içinde gazın çıkartılmasına denk gelecek şekilde planlamalarını kalıcı reformlar ile desteklemeliyiz ki cari açık probleminden kurtulabilelim. Bulunan gazın en az maliyetle ve en verimli şekilde çıkartılarak tüm ülkenin kullanımına sunulması dileğiyle. Gazın bulunması güzel ve umut verici bir durum fakat ülkemize maddi olarak dönüşü hızlı olmayacak bir konu olduğu için sevincimizi yaşayıp önümüzde ki acil ekonomi konularına odaklanmalıyız.
