İSTANBUL (AA) - MÜCAHİT TÜRETKEN - Tedavi gördüğü hastanede 76 yaşında vefat eden ve "Kadir Ağabey" diye anılan eski İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Kadir Topbaş, 13,5 yıl görev yaptığı belediye başkanlığı döneminde İstanbul'a birçok eser kazandırıp, önemli hizmetlerde bulundu.
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Artvin'in Yusufeli ilçesinde 8 Ocak 1945'te dünyaya gelen Kadir Topbaş, ilk ve ortaokulu İstanbul'da tamamladı. İstanbul İmam Hatip Lisesi'nden mezun olan Topbaş, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi ve Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Bölümü'nden mezun oldu.
Üniversite sonrası bir süre serbest mimar olarak çalışan Topbaş, daha sonra Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul 1 Numaralı Kültür Varlıkları Koruma ve Anıtlar Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini yürüttü.
Siyasete 1973'te Milli Selamet Partisi (MSP) Beyoğlu İlçe Başkan Yardımcısı olarak başlayan Topbaş, çeşitli kademelerde görev yaptı. 1977 seçimlerinde MSP'den, 1987'de ise Refah Partisi'nden Artvin milletvekili adayı oldu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı döneminde danışmanlığını yapan Topbaş, bu görevi süresince, büyükşehir belediyesine bağlı saray, kasır ve tarihi eserlerin restorasyon çalışmalarına katkı sağladı.
Topbaş, 1997 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı'nda "Hidiv Kasrı ve Boğaziçi Sivil Mimarisindeki Yeri" başlıklı teziyle doktora çalışmasını tamamladı.
Fazilet Partisi'nden 1999 yılında Beyoğlu Belediye Başkanlığı'na seçilen Topbaş, kuruluşunun ardından AK Parti'ye geçti.
Beyoğlu Belediye Başkanlığı görevi sürecinde, ilçede kapsamlı bir dönüşümü hedefleyen Topbaş, "Güzel Beyoğlu Projesi"ni geliştirerek uygulamaya koydu.
Mimari projesini kendisinin çizdiği Kentsel Dönüşüm ve Sosyal Rehabilitasyon çalışmaları kapsamında Kasımpaşa'daki Kapalı Spor Salonu Kompleksi, Eğitim ve Sosyal Tesisleri'ni hizmete aldı.
Topbaş, 28 Mart 2004 yerel seçimlerinde AK Parti'den aday olduğu İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimlerini kazandı ve aynı yıl Marmara Belediyeler Birliği Başkanı olarak da seçildi.
- Uluslararası kuruluşlarda üst düzey görevlerde bulundu
Kadir Topbaş, 2004 yılında Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler, Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı (UCLG-MEWA) Başkanı ile Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler Dünya Teşkilatı (UCLG) Başkan Yardımcısı oldu ve bu görevlerini 2007 yılına kadar sürdürdü. Topbaş, UCLG- MEWA'yı yeniden yapılandırarak kurumsal kapasitesini güçlendirdi.
UCLG'ye 2007 yılında eş başkan seçilen Topbaş, bu görevini 2010'a kadar yürüttü.
Topbaş, 29 Mart 2009 yerel seçimlerinde yeniden İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçilerek İstanbul tarihinde üst üste seçim kazanan ilk büyükşehir belediye başkanı oldu.
- Türkiye Belediyeler Birliği'ne başkan seçildi
UCLG'ye 2010'da başkan seçilen Topbaş, bu göreve getirilen ilk Türk yerel yönetici oldu.
Birleşmiş Milletler Yerel Yönetimler Danışma Komitesi'ne (UNACLA) ise 2011 yılında başkan seçilen Topbaş, UNACLA'nın etkinliğinin artırılmasına yönelik önemli girişimlerde bulundu.
Kadir Topbaş, 2011 yılında Asya Belediye Başkanları Forumu'na (AMF) başkan seçildi ve bu görevini 2013 yılına kadar devam ettirdi.
UCLG Başkanlığını 2013 yılında yeniden üstlenen Topbaş, teşkilatın üye sayısının artırılması, kurumsal kapasitesinin geliştirilmesi ve temsil kabiliyetinin güçlendirilmesine yönelik olarak küresel düzeyde yoğun ve kapsamlı çalışmalar yaptı.
Topbaş, 2014 yılında tekrar İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçilerek, İstanbul tarihinde ilk defa üst üste 3 kez seçim kazanan büyükşehir belediye başkanı olma başarısını gösterdi.
- Aldığı ödül ve madalyalar
Kadir Topbaş'ın İBB Başkanlığı döneminde belediyenin yönetim ve organizasyon yapısı günün ihtiyaçlarına uygun şekilde yeniden düzenlendi. Birimlerde toplam kalite yönetimi çalışmaları başlatıldı, birçok ulusal ve uluslararası kalite ödülleri alındı.
Türkiye Belediyeler Birliği Başkanlığı'na 2004, 2009 ve 2014'te seçilen Topbaş'ın döneminde birlik bünyesinde kapsamlı bir kurumsallaşma çalışması başlatıldı.
Onun döneminde Belediyeler Birliği ulusal ve uluslararası düzeyde referans bir kurum haline gelirken, Belediye Akademisi kurularak belediyeciliğin her alanında uzmanlaşmış eğitim programları uygulanmaya başlandı.
Kültür ve sanat alanında uluslararası düzeyde gerçekleştirdiği önemli çalışmalar dolayısıyla 2014 yılında Kore Devlet Kültür Nişanı ile taltif edilen Topbaş'a, Türkiye-Tataristan ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda yaptığı çalışmalar üzerine 2015 yılında Tataristan Cumhurbaşkanı tarafından Tataristan Devlet Madalyası takdim edildi.
Topbaş'a, 2015 yılında Türk dünyası ilişkilerini geliştirmedeki katkıları dolayısıyla Kazakistan-Türkiye Dostluk ve İşbirliğini Geliştirme Madalyası verildi.
Yurt içinde ve yurt dışında çeşitli üniversiteler tarafından fahri doktora unvanına layık görülen Topbaş, İstanbul'da kültür mirasının korunmasına yönelik gayretleri dolayısıyla UNESCO 70. Yıl Madalyası ile taltif edildi.
Topbaş, İstanbul için yaptığı tüm çalışmalar ile İstanbul turizmine katkılarından dolayı 2010'da İstanbul Turizm Onur Ödülü'nü aldı.
Topbaş, Suudi Arabistan yönetiminin 2012'de genişletme çalışmaları gerekçesiyle kaldırmak istediği Kabe-i Şerif içindeki Osmanlı revaklarının restorasyonu çalışmalarında Mekke'ye giderek danışman olarak görev yaptı. O dönem imzalanan protokolle Mekke'nin katı atık yönetim projesini de İBB üstlendi.
Kadir Topbaş, 22 Eylül 2017'de Büyükşehir Belediye Başkanlığı görevinden istifa etti.
Yakalandığı yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle 16 Kasım 2020'de hastaneye kaldırılan Topbaş, 13 Şubat 2021 Cumartesi günü tedavi gördüğü hastanede vefat etti.
Çevresindekilerin "Kadir Ağabey" diye hitap ettiği Topbaş, Fatih Camisi'nde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katıldığı cenaze merasiminin ardından aynı camideki hazirede toprağa verildi.
Özleyiş Topbaş ile evli olan Topbaş, Kübra, Hüseyin ve Mustafa Ömer isimli üç çocuk babasıdır.
- İstanbul'a kazandırdığı proje ve hizmetler
Toplu taşımada metro atağı başlatılan Topbaş döneminde "Her yere metro, her yerde metro" sloganıyla 2014'te M1A Yenikapı-Atatürk Havalimanı (genişletme), 2013'te M1B Yenikapı-Kirazlı, 2014'te M2 Yenikapı-Hacıosman (genişletme), 2010'da M2 Sanayi Mahallesi-Seyrantepe, 2013'te M3 Kirazlı-Başakşehir, 2013'te M3 İkitelli Sanayi-Olimpiyat Stadı, 2012'de M4 Kadıköy-Tavşantepe, 2015'te M6 Levent-Boğaziçi Üniversitesi, 2017'de M5 Üsküdar-Çekmeköy hatları genişletildi ve hizmete açıldı.
Görev yaptığı dönemde 2007'de metrobüs projesiyle İstanbul'da çok uzun bir aks üzerinde hızlı toplu ulaşım sistemi hayata geçirildi. 2013'te ise Pakistan'ın metropol kenti Lahor için metrobüs projesi hazırlandı.
Birçok önemli yol ve kavşağın yanı sıra 2010'da Kağıthane-Piyalepaşa Tüneli ve Dolmabahçe-Bomonti tünelleri, 2012'de Sarıyer-Çayırbaşı Tüneli hizmete açıldı.
İstanbul'un Boğaz'daki ilçelerinin adını taşıyan 5 yeni Şehir Hatları Vapurunu ve çok sayıda İDO vapuru hizmete alındı.
Türkiye'nin ilk metro köprüsü olan Haliç Metro Köprüsü 2014'te tamamlanarak Şişhane ve Haliç arasında M2 metro hattının geçişi sağlandı.
- İstanbul "Avrupa Kültür Başkenti" oldu
Vakıflar Genel Müdürlüğü ile yapılan mutabakatla birçok cami, imaret, türbe gibi tarihi yapının bakım, tamir ve güvenliğini İBB üstlendi. İstanbul'un birçok ilçesine kültür merkezleri, tiyatrolar, çocuk tiyatro sahneleri yapılması sağlandı.
Taksim Maksemi (Tarihi Su Deposu), İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilerek Taksim Cumhuriyet Sanat Galerisi adıyla 2008 yılında hizmete açıldı.
Açılışı 2019'da gerçekleştirilen Panorama 1453 Tarih Müzesi, 'dünyanın ilk tam panoramik müzesi' olma unvanını taşıyor. Müze, İstanbul'un fethini ziyaretçilerine yeniden yaşatıyor.
2009'da ulusal ve uluslararası birçok büyük toplantıya ev sahipliği yapan Harbiye Kongre Vadisi açıldı.
Kadir Topbaş'ın görev yaptığı dönemde, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti ilan edildi ve kentte bu kapsamda çok sayıda kültürel ve sanatsal proje hayata geçirildi.
Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi 2010'da yenilenerek hizmete açıldı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Meslek Eğitimi Kurslarının (İSMEK) sayısı ve eğitim alanları artırılarak milyonlarca İstanbullunun kurslardan istifadesi sağlandı.
Binlerce yıllık Bizans eserlerinden Tekfur Sarayı ve Anemas Zindanları'nın restorasyonları başlatılarak turizme kazandırıldı. 2014'te tamamlanan Yenikapı metro istasyonunda yapılan arkeolojik kazılarla İstanbul'un bilinen tarihinin 8 bin 500 yıl öncesine dayandığı ortaya çıktı. Kazılarda 23 antik ahşap gemi ile 50 binden fazla tarihi eser ortaya çıkarıldı.
- Çevre yatırımları ve içme suyu projeleri
Şehrin yeşil ve rekreasyon alanlarının artırılarak, İstanbul'un simgesi olan ve yüzyıllarca şehirden uzak kalan lale yeniden şehrin sembolleri arasına sokuldu. Gelenekselleştirilen Lale Festivali ile İstanbul'da parklar, kasırlar, meydanlar lalelerle donatıldı. Sultanahmet Meydanı'nda devasa canlı lale halısı oluşturularak yerli ve yabancı turistlerin ilgisi çekildi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın belediye başkanlığı döneminde 1997'de kurulan Ağaç A.Ş. büyütülerek Alibeyköy ve Pendik fidanlıklarında 2 binden fazla çeşitte bitki üretimi yapılıp İstanbul'un yeşil ve rekreasyon ihtiyaçları karşılanıyor. Buralarda üretilen ürünler 2011'de açılan Bahçe Marketler eliyle vatandaşlara ucuz çiçek satışı yapılıyor.
Yapıldığı 2007'de Avrupa'nın en büyük çöp gazından elektrik gazı üretme tesisi olan Kemerburgaz'daki "Odayeri Çöp Gazından Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi" hizmete girdi.
İstanbul'da 2008-2009 yıllarında artan nüfus ve kuraklığa karşı Melen Projesinin birinci aşaması tamamlandı. Melen suyu önce Anadolu, ardından Boğaz'ın altından geçirilerek Avrupa yakasına verildi.
Atık Yönetimi Çevre Kontrol Merkezi 2009'da, Anadolu Yakasında ise Şile Kömürcüoda tesisleri 2012'de ise hizmete alındı.
2012'de Boğaz'ın temiz ve oksijenli suyu, dev borular ve 14 km'lik tünellerle taşınarak Haliç'e can suyu verildi. 2016 ise Seymen Atık Bertaraf Tesisleri hizmete alındı.
Büyükçekmece Gölü üzerine 2017'de Türkiye'nin ilk yüzer güneş enerji santrali kuruldu.
Topbaş'ın başkanlıkları döneminde ön arıtma tesislerinden biyolojik ve ileri biyolojik atıksu arıtma tesislerine geçildi. 13,5 yılda İSKİ eliyle birçok ilçede İleri Biyolojik Atıksu Arıtma Tesisi kuruldu.
Ayamama, Kağıthane, Alibeyköy başta olmak üzere onlarca dere ıslah edildi.
Kadıköy'ün önemli sorunlarından Kurbağalıdere ıslah çalışmalarını başlatarak yüzde 90 seviyelerine getirildi.
- Topbaş döneminde yapılan meydan ve parklar
Çağlayan Kavşağı ve meydan düzenlemesi 2011'de tamamlanarak hizmete alındı. 2014'te içerisinde miting meydanı, spor tesisleri, parklar, rekreasyon alanları, gösteri merkezinin de bulunduğu Yenikapı Meydanı ve Maltepe Orhangazi Şehir Parkı açıldı.
Taksim Meydanı yayalaştırılarak trafik yer altına alındı.
- Spor alanındaki yatırımlar
Kadir Topbaş'ın başkanlığı döneminde, pek çok ilçede spor kompleksleri, spor tesisleri, yüzme havuzları, yürüyüş parkurları açılarak İstanbulluların spor yapabilecekleri alanlar artırıldı.
Amatör sporlara destek verilerek çok sayıda takım ve bireysel spor dalında uluslararası başarı sağlandı.
Bu dönemde 1000'i aşkın spor kulübüne 'Destek Bizden Başarı Sizden' temasıyla malzeme desteği verildi.
Her okula bir spor salonu projesi ile 200'den fazla okulun kapalı spor salonuna kavuşması sağlandı. Salonlardan hafta içi öğrenciler, hafta sonları ise yüzlerce kulüp ve on binlerce lisanslı sporcu faydalanıyor.
Avrasya Maratonu'nun uluslararası arenada şehir maratonları arasında üst sıralara çıkmasına katkı sağlanarak her yıl yurt dışından on binlerce kişinin İstanbul'a gelmesi sağlandı.
- Sosyal projelerin yanı sıra on binlerce İstanbullu konut sahibi oldu
Kadir Topbaş'ın 2004 - 2017 yılları arasındaki başkanlığı döneminde, İstanbul'a çok sayıda İBB Sosyal Tesisi kazandırılarak vatandaşların tarihi ve turistik mekanlarda ucuz ve kaliteli hizmet alması sağlandı.
İBB iştiraki KİPTAŞ'la on binlerce İstanbullunun ev sahibi olması sağlandı.
İstanbul'da sosyal yardıma muhtaç aileler tespit edilerek düzenli yardımlarda bulunuldu. Afrika, Orta Doğu, Asya ve Balkanlarda birçok yardım faaliyetinde bulunan İBB, 2017'de farklı ülke, din ve kültürden aktivistler tarafından oluşturulan Uluslararası İnsani Forumunca "insanlık başkenti" ilan edildi.
Kaynak:
