İsrail'in Filistin'e yönelik saldırılarının sürmesi ve sivillerin üzerine bomba yağdırması her geçen gün daha da yüksek bir maliyet doğururken, çatışmaların ekonomiye olumsuz etkileri de gittikçe artıyor.
Devam eden saldırılar ve bunun ekonomik etkisi ülkede belirsizliği artırırken, ülke maliyesinin de zayıflamasına neden oluyor.
Çatışmaların mali boyutuna ilişkin yapılan bazı çalışmalarda, 7 Ekim tarihinden itibaren devam eden saldırılar nedeniyle İsrail'in günlük 300 milyon dolara yakın bir doğrudan harcama yaptığı belirtiliyor.
Saldırıların İsrail savunma bütçesine faturasının, "ilave olarak çeşitli ekonomik etkileri ve gelir kaybı da hesaplandığında", 4 ayı geçen sürede 60 milyar dolara ulaştığı öngörülüyor.
İsrail'in saldırıları şimdiden vergi gelirlerinde düşüşe, borçlarda artışa ve ekonomik bir durgunluğa yol açarken, ülke gayrisafi yurt içi hasılada (GSYH) sert bir düşüş yaşanması da bekleniyor.
Saldırılar sonucundaki ekonomik kaybın; "büyük ölçüde yatırımların azalması, iş gücü piyasasının bozulması ve üretkenlik artışının yavaşlaması" gibi dolaylı etkiler ortaya çıkarması da kaçınılmaz bir hal alıyor.
Çatışmalar İsrail ekonomisini zayıflatırken, belirsizlikleri de artırıyor
Yaşanan çatışmalar, İsrail ekonomisini zayıflatırken, belirsizlikleri de artırıyor. Saldırılar, İsrail'de turizmin tamamen durmasına yol açarken, küresel denizcilik sorunları yaşanmasına, tarımda üretimin gerilemesine ve yüksek teknoloji şirketlerinin yatırımlarının ciddi şekilde gerilemesine neden oldu.
Çatışma ortamı, İsrail'e turistik ziyaretlerin kesilmesiyle sonuçlanırken, ülkede ziyarete uygun ortamın uzun süre daha sağlanamaması bekleniyor. Turizm sektörünün çok yüksek gelir kaybına uğraması ve işsizliğin artması öngörülüyor.
Turizmdeki kayıpların ve İsrail'e yönelik olumsuz algının, genel ekonominin toparlanma kabiliyetini de zayıflatacağı tahmin ediliyor.
Yaşanan çatışmalar, yabancı yatırımcıların İsrail'e ilgisini de düşürüyor. Yatırım çekmekteki sıkıntıların işletmelerin büyüme ve yeni iş imkanları yaratmasını zorlaştıracağına kesin gözüyle bakılıyor.
İşçi sıkıntısının milyarlarca dolara mal olduğu belirtiliyor
İsrail, Gazze'ye yönelik saldırılar nedeniyle çok büyük miktarda savunma harcaması yapıyor. Bütçe harcamalarının savunma ve çatışmalara yöneltilmesi ülkedeki diğer kamu hizmetlerine ayrılan kaynağı azaltırken, bunun ülkenin uzun vadeli olumsuz etkiler doğurması ve altyapının zayıflaması anlamına geliyor.
Gazze ve Batı Şeria'ya yönelik saldırılar nedeniyle İsrail'in işgücü piyasası da çok olumsuz etkilendi. Normal şartlarda İsrail'de çalışan 100 binden fazla Filistinlinin girişlerini kısıtlama kararı ülkedeki çalışma hayatına ve üretime zarar veriyor.
Ayrıca, İsrail'de normalde çalışan 400 bin civarında yedek askerin seferber edilmesi ve 250 bin İsraillinin güvenlik endişeleri nedeniyle yer değiştirmesi de ülkedeki çalışma düzenini sekteye uğrattı.
İşçi sıkıntısının İsrail ekonomisine şimdiden milyarlarca dolara mal olduğu ve teknoloji endüstrisi de dahil olmak üzere bazı sektörlerde önemli kayıplarla sonuçlandığı belirtiliyor.
Çatışmalar ve sorunlar nedeniyle yaklaşık 30 bin işletmenin kapanmak zorunda kalacağı öngörüsü
Bazı çalışmalarda, İsrail'de çatışmalar ve yaşanan sorunlar nedeniyle yaklaşık 30 bin işletmenin kapanmak zorunda kalacağı yer alıyor.
Savaşın 2023'ün son çeyreğinde vergi gelirlerinin azalması da dahil olmak üzere hükümet bütçesi üzerindeki etkisinin yaklaşık 20 milyar dolar olduğu, bütçeye ilk çeyrekte de benzer bir yük geleceği öngörülüyor.
İsrail Merkez Bankası, "savaşın doğrudan maliyetinin" İsrail'e bu yıl sonuna kadar 53 milyar dolara ulaşabileceğini tahmin ediyor. Bunun yarıdan fazlasının savunma alanındaki harcamalara gideceği, yaklaşık 4'te birinin zararın giderilmesine ve çeşitli sivil harcamalara ayrılacağı, geriye kalan kısmının da kamu borç faizi ve vergi gelir kaybı olacağı hesaplanıyor.
Merkez Bankası, işletmelerin iş gücü sıkıntısı ve tüketici talebinin zayıflaması nedeniyle savaşın gelecek yıl sonuna kadar İsrail GSYH'sini ciddi ölçüde zayıflatacağını öngörüyor.
Bazı ekonomistler ise İsrail'in bu yıl ekonomik olarak daralmasını bekliyor
ABD merkezli düşünce kuruluşu RAND Corporation tarafından "çatışmaların İsrail ekonomisine maliyetine ilişkin" hazırlanan çalışmaya göre, yaşanan çatışmalar nedeniyle İsrail gelecek 10 yılda yaklaşık 400 milyar dolarlık ekonomik faaliyet kaybına uğrayabilir. Ayrıca, İsrail açısından zararın yüzde 90'ı yatırımlardaki azalma, bozulan iş gücü piyasası, üretkenlik kaybı ve ekonomik gerileme gibi dolaylı etkilerden kaynaklanacak.
Saldırılar İsrail'e önemli bir ekonomik yük yaratırken çatışmanın tırmanması veya başka bölgelere yayılması halinde bu maliyetin daha da artması söz konusu olabilecek.Bu nedenle İsrail ekonomisine ciddi zarar veren saldırıların uzun vadeli etkileri, çatışmanın süresine, barış ve toparlanma yönünde atılacak adımlara bağlı olacak.
Kaynak: AA
