İran kültürü

4. Kültür, İran’da Bayram ve Tatiller

 

İran’ın Yılbaşısı Nevruz. Nevruz eski çağlardan kalma bir gelenektir. 21 Mart tarihinde baharın gelişi kutlanır. 13 günlük tatil yapılır..

İran’ın diğer milli günlerini aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz. 

-20 Şubat: İran’da petrolün millileştirildiği gün, 

-7 Mayıs: Hz. Fatma’nın ölüm günü, 

-5 Haziran: Şah Pehlevi’ye karşı ayaklanma günü (50 yıl önce), 

-13 Recep: Hz. Ali’nin doğum günü veya babalar günü, 

-15 Şaban: 12. İmam’ın doğum günü, 

-21 Ramazan: Hz. Ali’nin şehit edildiği gün, 

-25 Şevval: 6. İmam’ın şehit edildiği gün, 

-18 Zilcacce: Hz. Ali’nin Hz. Muhammed tarafından vekil seçildiği gün, 

-20 Safar: İmam Hüseyin’in şehit edilişinin 40. günü, 

-30 Safar: 8. İmam Rıza’nın ölüm yıldönümü. 

 

Bazı günlerin Arap Takviminde verilmesinin nedeni, bu günlerin aynı güne rastlamayıp her yıl 10 gün gerilemesinden kaynaklanıyor. 

 

5. Meşhed

 

İlk geldiğimiz şehir Meşhed. THY ile 4 saatlik bir yolculuktan sonra ulaştık Meşhed’e. Uçaktan iniş öncesinde kadınlar başlarını kapattılar. 

Homa Otel’de geceliyoruz.  

Meşhed kelime olarak “şehidin mekanı” anlamına geliyor.  

Burası İran’ın Afganistan, Türkmenistan ve Özbekistan’a komşu bölgesi. Eski adı Horasan.  

Meşhed 2 milyon nüfuslu ve İran’ın ikinci büyük şehri.  

İmam Rıza Türbesi havlusu

 

Tarih boyunca ipek yolu ve baharat yolu gibi kervan yollarının üzerinde bulunduğu için gelişmiş, “altın kubbeler” ve “işlenmiş minareler” şehri olarak biliniyor. 

8. İmam İmam Rıza’nın kabri de burada. 

Meşhed'de İmam Rıza Türbesi

 

6. Tus Şehri

 

Sabah hareket saatimiz 9.00. Sabah kahvaltısı. Yanımızdaki masada oturan 3 beyin kahvaltılarını bitirdikten sonra ellerini açarak dua edip birlikte ellerini yüzlerine sürmelerini izliyoruz. 

Kahvaltıdan sonra bir minibüsle Meşhed’e 30 km mesafedeki Tus’a gidiyoruz. Burası eski Horasan eyaletinin antik şehri. 

Bu şehirde doğan Firdevsi Farsça'nın günümüzde yaşamasının en önemli destekçisi olarak kabul edilmektedir. Şehname isimli eseri var. Sasani döneminde yaşamış. Milliyetçi İranlılar, Kuran’dan sonra en fazla bu kitabı okuyorlar.  

Şehname, “tarih öncesi zamanlardan başlayıp Sasani İmparatorluğu sonuna dek tüm eski İran krallarını inceler. Bunlar; Keyûmers, Hōşeng, Tahmûrâs, Cemşid, … Key Hüsrev, Bahman, III Darius, Büyük İskender... gibi krallar”

Tus Şehri'nde Firdevsi'nin mezarı

 

 Şehname’de kahraman ve örnek İranlı rolünü Rüstem isimli kişi üstlenir. Şehname’de 

“İranlılar'ın Turanlılarla olan mücadeleleri anlatılır. Türklerin İran’a göçleri ve hakim olmaları sonrasında İranlıları (Farsları) onore etmek için Gazneli Mahmud'un teşviki ile İranlı Firdevs tarafından kaleme alınmıştır. Eserde geçen olaylar çoğunlukla İranlı Rüstem ile Turan kralı Efrasiyab arasındaki epik çekişmeleri anlatır. Şeytani güçleri olan Turan kralı Efrasiyab, aslında gerçek bir tarihi kişilik olan Alper Tunga'dır.

Rivayete göre, Gazneli Mahmut sarayında Firdevsî’ye tarihî, efsanevî birçok resimlerle; av ve savaş silahlarıyla süslenmiş mükemmel bir mekân tahsis etmiştir. Firdevsî bunlardan esinlenmiş; özellikle ıssız bağlarda, zümrüt kırlarda gezerek… bu kitabı kaleme almıştır…” (Vikipedi) 

Yunanlılar için Homeros (İliada ve Odysseia destanları) neyse, İranlılar için de Firdevsi odur. 

İmam-ı Gazali’nin kabri ve Haruniye Medresesi de burada.  

Şii dünyası en görkemli mezarı İmam-ı Gazali için yapmış. Gazali 1058 yılında Tus’ta doğmuş. 1111 yılında aynı şehirde ölmüş. Fars asıllı olduğu sanılan Gazali Büyük Selçuklu Devleti devrinin İslam alimi, filozofu, mutasarrıfı ve müderrisi. 

Tus'ta İmam Gazali'nin mezarı başında dua ederken

 

.