İlk Radyo Ne Zaman Yayına Başladı?

İlk radyo kavramı kablosuz telgraf ile ortaya çıkmıştır. Dünya’da ki kurumsal radyo yayınları 1920’li yıllarda başladığı bilinmektedir. İlk radyo yayını denemelerine 1921 senesinde İstanbul’da başlanmıştır. Resmi olarak Türkiye’de radyo yayınları 1927 yılında yapılmaya başlanmıştır. Telsiz telefon tecrübeleri ismi altında 19 Mart 1923 yılında Öğretmen Okulu’nda davetlilerin olduğu ve basının olduğu, halka açık ilk radyo deneme yayını yapılmıştır. Dünya’da ilk kez 1915 yılında konuşabilecekleri bir iletişim ağı bulundu. 24 Aralık 1906 yılında müziğin ve konuşmanın olduğu ilk radyo yayını, R.A Fessendon tarafından yapıldı. Dünya’da ilk üretilen radyo Marconi tarafından 1895 yılında icat edildi. 1898 yılında ilk radyo Marconi tarafından tamamlandı ve bir iletişim ağı olmayı başardı. Marconi radyo dalgalarını kullanarak alt kapının zilini çaldırmıştır ve bu olay Marconi’nin ilk başarısıdır.


Marconi daha sonra Amerika’ya giderek kendine bir şirket kurmuştur ve gemilere telsizler üretmeye başlamıştır. Lee De Forest sayesinde Metropolitan Orkestrası’nın seslerini uzakta bulunan kişilere ulaşmasını sağlamıştır ve radyo yayıncılığı bir bakıma başlamıştır. Amerika’da 1920 yılında ilk radyo kurulmuştur. İngiltere’de 1922 yılında, Japonya’ da 1926 yılında, İngiltere’de 1922 senesinde ve Latin Amerika’da 1930’lu yıllarda ilk radyolar kurulmuştur.
Radyo icadının ilk denemeleri arasında 1886-1888 yılında Almanya vatandaşı olan Heinrich Herz, ilk radyo denemelerini yaptı. 1894 yılında İtalya’da bulunan Guglielmo Marconi ilk telsiz radyo’yu 1901 yılında Mors alfabesini kullanarak Atlas Okyanusu’nun ötesine mesaj iletebildi. Lee de Forest’ın icadı olan ‘boşluk tüpü’ sayesinde radyoların sesi daha kaliteli ve kesintisiz olarak yayınlanabildi. Amerikalı Edwin H. İlk telsiz mesajını 1918 yılında Avustralya’ya ulaştırmıştır. 1918 senesinden önce morsalfabesi kullanılarak sinyal iletilebilirken 1915 yılında konuşarak iletişime geçilebilmiştir.



Radyo kullanım şeklinin önemi Hitler dönemi yayınlarda yapılan propagandalarda ya da Amerika’da bir tiyatro yazarının yayın sırasında uzaylıların istilasını anlatan bir tiyatro oyunu anlatması sonucunda halkın paniğe kapılmasından anlaşılmaktadır. 60’lı yıllarda televizyonun bulunması ve daha çok dikkat çekmesi ile radyo’ya olan ilgi gitgide azalmaya başlamıştır. Daha sonra radyolarda eğlenceli içeriklere yer verilerek insanların dikkatleri çekmeye çalışıldı. 80’li yıllarda birçok şehire yerel radyolar kurulmuştur.


İstanbul radyosu ilk yayınına 6 Mayıs 1927 yılında Sirkeci’de bulunan Büyük Postane binasının bodrum katında yapılmıştır. İlk başlarda kimse radyo frekansı bulamadığı için Postane binasının dışlarına hoparlör takılarak insanların dinlemesi sağlandı. Bu şekilde radyo kavramı insanlara aktarılmaktaydı. 8 Eylül 1927 yılında Türk Telsiz Telefon Anonim Şirketi, Cemal Hüsnü Talay, Falih Rıfkı Atay ve Sedat Nuri Bey tarafından kurulmuştur. İstanbul radyosu, 3 Şubat 1932 yılında Kadir Gecesinde okunan Türkçe ezanla ve mevlit okuyarak yapmıştır. İstanbul radyosundan 20 Temmuz 1937 yılından FB stadında oynana FB- Avusturya VAG takımı arasında oynan maçın ilk naklen yayını yapılmıştır. İstanbul radyosunda yapılan ilk yayınlar 5 saat sürmekte ve akşamları yapılmaktaydı.



Halktan alınan vergilerle şirketin giderleri ödenememiştir. Zarar eden şirket 8 Eylül 1936 tarihinde PTT’ye devredilmiştir. 1 Mayıs 1964 yılında Türkiye Radyo Televizyon Kurulumu kurulmuştur ve İstanbul Radyosu’da TRT’ye katılmıştır.

Ankara radyosu, sanatkar yetiştirmeye, Türk müziklerinin sorunlarını konuşan, öğretim gösteren bir öğretim kurumudur. Ankara radyosu çalışmalarında, 1936 yılında açılan Ankara Devlet Konservatuarı’nın öğretim kadrosundan yararlanmıştı. Söz arşivleri olmadığından plak yayınları toplanırdı ve zamanla bir arşiv elde edildi. Elde edilen arşiv 1960 yıllarında plakçılara satıldı. Birçok yapılan çalışmanın sonunda 1949 yılında İstanbul Radyosu hizmet vermeye başladı. 1951 yılında İzmir Radyosu hizmet vermeye başlamıştır.

KONHABER / ÖZEL HABER
 

Kaynak: