İstanbul'da Sarıyer, Beşiktaş, Fatih, Zeytinburnu, Üsküdar gibi denize kıyısı olan ilçelerin sahilleri denizanalarıyla kaplandı. Olta ve kıyı balıkçılığı yapanlar, denizanalarına ve kirliliğe dikkati çekti.
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Balıkçılık Teknolojileri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak, mevsimsel olarak ilkbahar ve sonbaharda görülen denizanalarının, kirlilik ve diğer faktörler nedeniyle artık her dönem yoğun olduğunu söyledi.
Bozulan ekosistemi nedeniyle denizanalarının Marmara Denizi'nde daha da arttığını belirten Karakulak, "Marmara Denizi, kirliliğin arttığı artık müsilaj olaylarının görüldüğü, azot ve fosfor yükünün gitgide arttığı bir deniz. Bu denizde fırsatçı bir tür daha çok çoğalabiliyor. Balık ve diğer canlılar oksijen seviyeleri düştüğü için Marmara Denizi'ni terk ederken, denizanaları artış gösterebiliyor." ifadelerini kullandı.
Karakulak, denizanalarının artış göstermesinin balıkçılığı da olumsuz etkilediğini, denizde kalma süresi, yakıt tüketimi, av verimi gibi sorunların ortaya çıktığını dile getirdi.
Yoğunlaşan denizanası popülasyonunun balıklara zarar verebildiğini vurgulayan Karakulak, şöyle devam etti:"Denizanası beslenmesi, balık yumurtası ve larvaları ile gerçekleştiği için daha çok Marmara Denizi'nde hamsinin yumurtasını ve yavrusunu yediği için balık miktarlarında düşüşe neden olabilir. Bunu ispatlayıcı çalışmalara şu an devam ediyoruz. Belki balıkların azalmasının bir nedeni de denizanalarının artışı olabilir. Sadece tek bir faktör yok. Marmara Denizi'nde oksijen seviyelerinin azalması, oksijeni seven balıkların bu bölgeyi terk etmelerine yol açtı. Artık Marmara Denizi'nde denizanasını yiyen orkinos, kılıç balığı görmüyoruz. Bunlar azaldı. Onların olmaması da denizanalarının daha da artmasına yol açıyor. Şu an besin zincirlerinde kırılmalar var. Balıkçıların da aşırı av yapması ekosistemde ciddi kırılmalara yol açabiliyor. Bu kırılmalardan fırsatçı tür dediğimiz denizanası yararlanıyor."
Aşırı avlanmanın etkisi
İÜ Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahsen Yüksek ise bilimsel araştırmalara göre, genel olarak denizanası artışının yüksek düzeyde bozulmuş ekosistemlerin göstergesi olduğunu belirtti.
Yüksek, "Evsel kirlilik plankton artışına sebep olur, ortamdaki bol plankton, aşırı avcılıktan dolayı yok edilen balıklar tarafından tüketilmezse denizanaları tarafından tüketilir ve denizanası artışına sebep olur. Deniz suyu sıcaklığının artışı ise sisteme yeni türlerin girmesine ve yerli türler üstünde baskı oluşturmasına veya mevcut türlerin üreme dönemlerinin artmasına sebep olur." değerlendirmesinde bulundu.
Marmara Denizi'nde baskı unsurlarının ağır şekilde görüldüğünü vurgulayan Yüksek, iklimsel değişikliğin yıkıcı etkisini, bozulan sistemlerde daha ağır şekilde gösterdiğini ifade etti.
Marmara Bölgesi'ndeki nüfus yoğunluğuna ve denizdeki planktona dikkati çeken Yüksek, ortaya çıkan yüksek besinin balık popülasyonunun artışı yönünde kullanılması yerine aşırı avcılıkla yok edildiğini, ortamda sadece bol plankton ve denizanası kaldığını dile getirdi.
Marmara Denizi'ndeki denizanaları ile müsilaj arasında ilişki olabileceğine işaret eden Yüksek, "1994, 2007 ve 2020-21'de, müsilaj oluşumu öncesi her seferinde aşırı avcılık, denizanası artışı gördük." dedi.
Doç. Dr. Yüksek, denizanalarının yoğun görülmesinin canlı yaşamına etkisini ise şöyle değerlendirdi:"Ortamda balık azaldığında denizanalarının aşırı çoğalmasını görüyoruz. Genelde avcılık sezonu sonuna doğru, plankton artışları ve denizanaları üreme dönemine denk gelir ve ortamda yoğun artış gözlemleyebiliriz. Bir türün aşırı artması, beraberinde kitlesel ölümleri de getirir. Kitlesel ölümlerde bakteriler tarafından parçalanan organik maddeler, su kalitesinin bozulmasına, oksijen miktarının azalmasına, patojenik bakterilerin artmasına ve habitat kayıplarına neden olur. Aşırı artışlar ve kitlesel ölümler, ekosistemlerde istemediğimiz olaylardır."
Kaynak: AA
