İSTANBUL (AA) - Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı ev sahipliğindeki Türk Devletleri Teşkilatı Medya ve Enformasyondan Sorumlu Bakanlar ve Üst Düzey Yetkililer 4. Toplantısı'nda düzenlenen "Türk Dünyasının Dijital Geleceği: Metaverse" başlıklı panelde konuşan uzmanlar, Türk dünyasının meta evrenini inşa etmekte geç kalmaması gerektiğini belirtti.
Moderatörlüğünü TRT Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Ahmet Albayrak'ın yaptığı panele Azerbaycanlı Teknoblogger ve YouTuber Farid Pardashunas, IT Park Özbekistan Başkan Vekili Bahadır Ayupov, Kazakistan Haber Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı Berik Uali, Har Group İcra Kurulu Başkanı Burak Soylu ile Kazakistan 10Tech Kurucu Başkanı Bauyryzhan Shalabekov katıldı.
Farid Pardashunas, metaversenin ne olduğu ve Türk dünyasının geleceğinde metaversenin nasıl gelişeceği gibi soruların son derece önemli olduğunu belirterek bu kavramın başta devletler olmak üzere tüm insanların ilgi alanlarından biri haline geldiğini söyledi.
Dünyada, 2004'ten bugüne kadar belli insanlar, belli geliştiriciler ve belli bir merkez tarafından tasarlanan web1'in kullanıldığını belirten Pardashunas, sosyal medya platformlarının bir süre sonra hem daha fazla içerik üretmeye hem de tek bir merkezde toplanmaya başladığını hatırlattı.
Pardashunas, sanal dünyanın şu ana kadar iki boyutlu olduğunu, metaverse ile bunun üç boyutlu bir dünyaya evrildiğini dile getirerek metaversenin sanal ile gerçek dünyayı bir araya getirdiğini ifade etti.
Metaversenin tam anlamıyla inşa edilmediğini, teknolojik altyapısının henüz oturtulmadığını vurgulayan Pardashunas, "İnternet büyük bir ağ. Herkes aynı anda bağlanıyor ve kullanıyor ve başka bir alternatifi yok. Ama metaverse böyle bir şey değil. Metaversede herkesin bir dünyası var. Metaversenin şu anki amacı web2'de olduğu gibi burada da tekelleşmek. Mesela Facebook burada bir tekel kuracak ve bütün datalara sahip olacak. Bu konuda adımlar atılmaya başlandı bile. Türk dünyasının da bu adımı atması gerekiyor."
Pardashunas, Türk dünyasının insanlara metaverse kavramı ve içeriği hakkında doğru bilgi vermesi gerektiğine dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:
"Türk dünyasında, insanların metaverseye girmeden önce büyük şirketlerin davranışlarını iyi incelemesi gerekiyor. Çünkü metaverse daha başlangıç aşamasında. Dolayısıyla belirli ve tutarlı adımlar atmak gerekiyor."
Kazakistan Haber Ajansı Yönetim Kurulu Başkanı Berik Uali ise Türkiye, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan'da medya kuruluşlarının iş birliği konusunda başarılı işlere imza attıklarını söyledi.
Türk dizilerinin Kazakistan'da çok popüler olduğunu belirten Uali, "2018 yılında çok sayıda Türk dizisinin yayınlanması için anlaşmalar yaptık. Mesela Yaprak Dökümü, Payitaht Abdülhamid, Masumlar Apartmanı gibi çok sayıda dizinin yayın lisansını aldık. Bu konuda çalışmalarımız devam etmektedir. Haber ajansımız sanat eserlerinin değişimini değerlendirmeye hazırdır. Kazakistan Haber Ajansı Türkçe konuşan ülkelerde sanat eserlerinin, dizilerin yayınlanması için organizasyon yapmaya hazırdır." diye konuştu.
Uali, Türksat ve Azer Spice uyduları üzerinden Türkiye ve Azerbaycan'da yayın yapan haber kanallarının Kazakistan ve Özbekistan üzerinden de yayın yapmasını sağlamaya çalıştıklarını kaydetti.
Birçok Türk haber kanalının uydu üzerinden bölge ülkelerinde ücretsiz yayın yaptığını söyleyen Uali şöyle konuştu:
"Bu süreci Türkçe konuşan ülkelerde de yayınlayabilirsek dinleyiciler tarafından takdir edilecektir. Günümüzde geleneksel medya temsilcileri içeriklerini tüketicilere ulaştırmak için aktif olarak yeni yöntemler kullanıyor. Size online sinemalarda yer almanızı önermek istiyorum. Eğer TV kanallarında, TV ürünlerini iyileştirmek zor olursa online sinemalar bu sorunu çözmenin alternatif bir yolu olabilir. Bu içerikten kısa sürede gelir elde etmenizi sağlar. Örneğin ajans, internet kaynaklarında yabancı dizilerin yayınlaması durumunda gelirini paylaşmaya hazırdır. Bu internet içeriklerini biz de vermeye hazırız. Öncelikle bunun için özel bir anlaşma yapılmalıdır."
Uali, Türkçe konuşan halkların dostluğunu sanat eserleriyle pekiştirmeye çalıştıklarını, üye ülkelerle ortak kültürel ve yerel projeler üretmeye hazır olduklarını söyledi.
Türk dünyasının ortak içerik ürünlerle dünya medyasını şaşırtabileceğini dile getiren Uali şöyle devam etti:
"Tüm Türk dünyası medyasına teklifim var. Kazakistan'daki tarihi Türkistan kentini hepiniz biliyorsunuz. Türkistan Orta Asya'nın en eski korunmuş ve tarihi çok yüksek şehirlerden biri. Bu şehir hepimizin ortak tarihidir. Dolayısıyla Türkistan hakkında uzun metrajlı bir tarihi film neden yapmıyoruz? Kazakistan, Türkiye, Özbekistan, Kırgızistan ve Azerbaycan'a hep beraber ilgili uzmanları seçerek karşılıklı mutabık kalınan bir senaryo temelinde sanat eseri yapmayı öneriyoruz. Kiralama ve dağıtım gelirleri eşit olarak paylaşılabilir. Genel olarak o dönemin Türk halkları hakkında, Türkçe konuşan halkların ortak tarihi, kültürel, soy ağacı hakkında uzun metrajlı ortak bir film olurdu."
- Ürün ve hizmetlerin sunumu metaverse ile kolaylaşacak
Bahadır Ayupov ise meteversenin gelecek yıllarda hayatın vazgeçilmez bir parçası haline geleceğini ifade etti. Metaversenin sınırsız bir kullanım alanına sahip olduğuna işaret eden Ayupov, bu sürece geçildiğinde iş dünyası başta olmak üzere tüm alanlarda geleneksel sunum ve kullanım şekillerinin değişeceğini dile getirdi.
Ayupov, "Eskiden insanlara 'Okuma yazmanız var mı?' diye sorulurdu. Bu normal bir soruydu. Günümüzde bu soruyu sorduğunuzda insanlar alınıyor. Çünkü herkes okuma yazma biliyor. Öyle bir zaman gelecek ki kimse 'Programlama temellerini biliyor musun?' diye sormayacak ve yakın bir gelecekte bu metaverse için de aynısı olacak. Yani kimse size 'Sanal dünyada dolaşabiliyor musunuz, metaverse kullanırken rahat mısınız?' diyemeyecek. Bu sadece bir zaman meselesi. Bugünler gelecek. Bugün pek çok insan metaverse hakkında az çok fikir sahibi. Hatta bu konuda fanteziler bile kuruluyor." diye konuştu.
Ayupov, "Ürün ve hizmetlerin metaversede sunumu daha kolaylaşacak. İnsanlar hiç para harcamadan diledikleri yerlere seyahat edebilecekler, gözlüklerini takıp ürünlerini satacakları müşterileriyle görüşebilecekler." dedi.
Metaverse sayesinde inşaat, sağlık, eğitim gibi birçok alanda dijital devrimler yaşanacağını dile getiren Ayupov, bu süreçle beraber her alan ve sektörde yeni fırsatlarını ortaya çıkacağını anlattı.
Burak Soylu da metaversenin sadece inşaat yapılan ve arazi alınan bir yer olmadığını, dijital dünya için önemli bir gelişme olduğunu ve Türk devletlerinin meta evrenini inşa etmekte geç kalmaması gerektiğini belirtti.
Dünyanın toplam gayrisafi ticari hacminin 80 ila 100 trilyon dolar civarında olduğunu, bunun yüzde 25'nin ise dijital dünyanın içerisinde oluştuğunu aktaran Soylu şu değerlendirmede bulundu.
“Morgan Stanley'in raporuna göre dünya ticaret hacminin 8 trilyon doları 2030 yılında metaverse olacak. Fakat burada çok önemli bir noktayı kırmızı çizgiyle çizmem gerekiyor. Son açıkladığı rakam 13 trilyon dolar oldu. Dünya ticaretinin Matevers'te ulaşacağı hacim bu. Yani bunu ifade etmek gerekir ki metaverse, şirketlerin sıfırdan başladığı bir dünyaya dönüşecek. O yüzden Facebook ya da Instagram şirketleri ne kadar şanslı olurlarsa olsunlar biz Türk devletleri olarak dünya sahnesinde ve güç trenini kaçırmadan önemli atılımlar yapabiliriz."
Bauyryzhan Shalabeko ise gerçek insanların bir araya geldiği metaversenin dijital bir pazara dönüşeceğini, iş görüşmeleri etkinliklerin bu üç boyutlu alemde gerçekleşeceğini ifade etti.
Dünyanın en büyük şirketlerinin metaverse dünyasında yerini almaya başladığını dile getiren Shalabeko, Türk dünyasının da bu yeni evrende yerini alması gerektiğini söyledi.