ANKARA (AA) - Suriye'de Beşşar Esed rejimi güçlerinin 6 yıl önce ele geçirdiği Halep kent merkezinde güvenlik güçleri ile rejim yanlısı yerli ve yabancı çeşitli silahlı grupların halka yaptığı baskılar, kentin eski ışıltılı günlere dönmesini engellerken kenti terk edenlerin de geri dönmesi önünde en büyük engellerden birini oluşturuyor.
International Crisis Group'un hazırladığı "Suriye: Halep harabelerini yönetmek" başlıklı raporda kentin bir kısmının 2011'de başlayan iç savaşla yıkıldığı ve bugün hala harabe görünümünde olduğu ifade edildi.
Rapora göre, savaş öncesi ülkenin en önemli ticaret ve üretim merkezi olan Halep, Rus ve rejim güçlerinin bombardımanlarının, rejim yanlısı yerli ve yabancı silahlı grupların saldırılarının ardından ülke açısından tüm önemini yitirdi.
Rejimin 6 yıl önce ele geçirdiği kent merkezi bugün hala eski günlerine dönebilmiş değil. Rejim güçleri ve rejim yanlısı grupların yol kestiği, rüşvet aldığı, iş yeri ve evleri yağmaladığı Halep'e birçok insan hala dönmedi.
- Rejim güçleri ve silahlı grupların baskıları geri dönüşü zorlaştırıyor
Halep ülkede en çok binası yok edilen, en çok insanın öldüğü şehir değil ancak önemi açısından ülkenin en önde gelen kentlerinden.
Özellikle ülkenin kuzeyindeki ekonomi kanallarının merkezi olan Halep, tüm çevre kentlerde yaşayanların hastanelerine gittiği, okullarında okuduğu, resmi işlemlerini hallettiği bir merkez özelliğini de taşıyordu.
Kent ilk olarak 2012'de iç savaşla tanıştı. Şehrin merkezi ve batısı rejim destekçilerinden oluşurken muhalifler kentin çevresinde yer alıyordu. Rejimin bombardımanları ve uyguladığı ablukalar neticesinde bu bölgelerde yaşam imkansız hale geldi.
Birçok insan bu dönemde kenti terk ederek ülke içinde veya dışında sığınmacı durumuna düştü ancak kent tam manasıyla 2016'nın sonlarında rejimin tam kontrolüne geçti.
Halep bu tarihte rejim kontrolüne geçse de kentin istikrarlı günleri ve eski günlerdeki hareketliliği bu gelişmenin ardından yeniden başlamadı çünkü Halep'in bir bölümü bugün hala harabe durumunda.
Yıkılan binaların tam sayısı ya da yeniden, ne kadar zamanda inşa edileceğinin bilinmediği Halep'te rejime bağlı ordu mensupları ile milislerin de aralarında yaşanan çatışmalar geri dönüşleri zorlaştırıyor.
Görünürde kontrol rejim askerlerinde olsa da onların kontrolü dışında milislerin de güçlü olduğu noktalar bulunuyor.
Bunun yanında kenti terk etmek zorunda kalan halk için geri dönüşü zorlaştıran birçok etken var. Ev ve iş yerlerini kaybeden halk, rejim karşıtı olmakla suçlanmaktan da çekiniyor.
- Halep'in yeniden inşasına kimse yanaşmıyor
Yüzyıllarca bölgenin en önemli ticaret ve üretim merkezlerinden olan Halep'te, ekonomik faaliyetlerin eski günlere dönmesinin önünde de birçok engel var.
Raporda düşüncelerine yer verilen 45 kişi ile uydu görüntülerinden edinilen bilgiye göre, Halep'e dönüş için atılması gereken çok fazla adım bulunuyor.
Sürekli olarak tüccar ve sanayiciyi tehdit eden güvenlik güçleri ile milisler dışında elektrik alt yapısı gibi devlet yatırımlarının da kente yetersiz gelmesi durumu söz konusu.
Bunun yanında üreticiye konan ağır vergiler, jeneratör gibi hayati araçların tekelleşmesi halihazırda kentte bulunan ekonomik faaliyetlerin gelişmesini engellerken ülkeyi terk eden sanayici, üretici ve tüccarın da dönüşü önünde engel teşkil ediyor.
Mallarını yitiren iş insanları, yeniden iş yeri açmak önündeki engellerin yanında çalıştıracak eleman bulmakta da zorlanıyor. Ülkeyi ve kenti terk eden kalifiye elemanlar hapse atılmaktan, işsiz gençler ise askere alınmaktan endişe ettiği için Halep'e dönmüyor.
Kentin yeniden inşası ise hem rejimin hem de destekçisi ülkelerin altına girmek istemeyeceği büyüklükte bir proje. İran ve Rusya, rejime bu noktada destek olmak istemezken Batılı ülkeler Halep'in inşasının rejime destek anlamına geleceğini düşünerek yardım etmek istemiyor.