TİFLİS (AA) - Geçmişte Ukrayna siyasetindeki eylemleriyle gündemde olan eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili, 8 yıl aradan sonra ülkesine döndükten sonra şimdi de hapse atılması ve açlık grevine başlamasıyla siyasetin merkezinde yerini aldı.
Gürcistan ve Ukrayna'da inişli çıkışlı siyaset tarzı ile bilinen Saakaşvili, Taras Şevçenko Kiev Üniversitesi Uluslararası Hukuk Fakültesinde tahsil yaptı.
ABD ve Avrupa’nın farklı şehirlerinde aldığı hukuk eğitimlerinin ardından Saakaşvili, ABD’de bir hukuk firmasında çalışmaya başladı.
Gürcistan'da iki dönem Cumhurbaşkanlığı yapan Saakaşvili'yi Gürcü siyasetine eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze kazandırdı.
Saakaşvili, 1995'te o dönemde yurt dışında eğitim almış yetenekli gençleri ülkeye geri getirme amacında olan Şevardnadze’nin talimatıyla Tiflis’e yerleşti.
- Gürcü siyasetinde hızlı yükseliş
Dönemin iktidar partisi “Gürcistan Vatandaşları Birliği”nden genç yaşta milletvekili seçilerek parlamentoya giren Saakaşvili, siyasette hızla yükseldi.
Zamanla Şevardnadze’nin en güvendiği siyasetçilerden biri olan Saakaşvili, 2000 yılında Adalet Bakanı oldu.
Saakaşvili, kısa süre içinde Şevardnadze’ye yakın Ekonomi Bakanı Vano Çkhartişvili, İstihbarat İdaresi Başkanı Vakhtang Kutateladze ile Tiflis Emniyet Müdürü Soso Alavidze’yi yolsuzlukla suçladı.
Cumhurbaşkanı Şevardnadze’den yolsuzlukla mücadelede gereken desteği almadığını ileri süren Saakaşvili, görevinden ayrıldı ve muhalefet saflarına geçti.
- Kendisini siyasete sokan Şevadnadze'ye muhalefet oldu, devrim yaptı
Saakaşvili, 2001’de “Birleşik Ulusal Hareketi” partisini kurdu.
Muhalefetin lideri olan Saakaşvili, "Tiflis Şevardnadzesiz" sloganıyla muhalefetteki cumhuriyetçi ve muhafazakar partilerle siyasi blok oluşturdu ve 2002’deki yerel seçimlerde Tiflis Belediyesi Meclis Başkanı seçildi.
2003’teki genel seçim sonuçlarını kabul etmeyen Saakaşvili, Şevardnadze’nin hile yaptığını savundu.
Saakaşvili ve diğer muhalif liderler halkı sokağa çağırdı. Protestolar sonucunda 23 Kasım 2003’te ülkede “Gül Devrimi” gerçekleşti ve Şevardnadze görevi bıraktı.
Devrim yapan partilerden oluşan blokun lideri olarak seçimlere giren Saakaşvili, 4 Ocak 2004’te düzenlenen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 96,27 oy aldı. Saakaşvili, 36 yaşında o dönemde Avrupa’nın en genç lideri oldu.
Ülkede birçok alanda etkili reformları uygulamaya başlayan Saakaşvili yönetimi, yolsuzluğa karşı etkili mücadele gerçekleştirdi. Bunun sonucunda Gürcistan kısa sürede yabancı yatırımcılar için güvenilir ülke oldu.
Bir süre sonra muhalefetin büyük kısmı Saakaşvili’yi artan otoriterlikle suçlayarak istifa çağrısı yapmaya başladı.
Daha önce Saakaşvili'ye destek sağlayan iş adamı Badzi Patarkacişvili, 2007’de Saakaşvili karşıtı protestolara destek verdi ve binlerce kişi sokaklara çıktı.
Protestoları düzenleyenleri Rusya’nın talimatıyla ülkede karışıklık çıkarmakla suçlayan Saakaşvili, protestoları dağıtıp bazı muhalefet televizyon kanallarının kapılarına kilit vurdurdu.
- İkinci kez cumhurbaşkanı seçildi
Saakaşvili, Gürcistan’da olağanüstü hal ilan ettikten sonra 25 Kasım’da görevinden istifa etti. Yapılan seçimlerde Saakaşvili yüzde 53,47 oy alarak ikinci kez Cumhurbaşkanı seçilse de ülkedeki desteği de düşmeye başladı.
Cumhurbaşkanlığı döneminde Acara Özerk Bölgesi'ni merkezi hükümete yeniden bağlayan Saakaşvili, Acara'daki başarısından cesaret alarak ayrılıkçı Abhazya ve Güney Osetya’da da aynı adımları atmaya çalıştı.
Ancak Moskova burada devreye girince, Rusya ve Gürcistan arasında 2008’de yaşanan Güney Osetya savaşı yaşandı. Ardından Moskova yönetimi Abhazya ve Güney Osetya’yı bağımsız devletler olarak tanıdı.
İş adamı İvanişvili, 2011'de açık bir şekilde Saakaşvili'ye karşı siyasete girdi. Ülkedeki muhalefetin büyük kısmını bir araya getiren İvanişvili, 2012’deki genel seçimlerden galip çıktı.
- ABD'ye gittikten sonra hakkında davalar açıldı
İvanişvili, Başbakan seçildikten sonra, Cumhurbaşkanı Saakaşvili ile arasında siyasi mücadele başladı. Bu mücadele sonucunda Saakaşvili, 2013’te Cumhurbaşkanlığı görev süresinin dolmasının ardından ülkeden ayrılarak ABD’ye gitti.
Gürcistan Savcılığı, 2007'de muhaliflerin mitingini dağıtmak, İmedi televizyon kanalının kurucusu Badri Patarkaçişvili'nin mal varlığına el koymak, yolsuzluk ve görevi kötüye kullanmak ve bir milletvekilini dövdürmekle suçladığı Saakaşvili hakkında tutuklama kararı çıkardı.
Ayrıca Tiflis Şehir Mahkemesi, Saakaşvili'ye bir cinayet davasında af yetkisini kötüye kullandığı gerekçesiyle 3 yıl hapis cezası verdi.
- Ukrayna'daki devrimlere destek verdi
Gürcistan’da yaşanan Batı yanlısı Gül Devrimi’nin etkisi Ukrayna’da da hissedilmişti. Ukrayna’da Turuncu Devrim'e de destek olan Saakaşvili, 2014’te de Ukrayna’da Rusya yanlısı Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç'i yerinden eden Batı yanlısı “Onur Devrimi”nde de rol oynadı.
Saakaşvili, devrim sonrası kendisini ülkeye davet eden Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko’nun danışmanı oldu. Poroşenko, Saakaşvili’ye Ukrayna’ya uluslararası desteğin sağlanması yönünde çalışmalar yapma ve yabancı uzmanları ülkeye çekme görevi verdi.
- Poroşenko'dan Saakaşvili'ye Ukrayna vatandaşlığı ve valilik görevi
İleride kaybedeceği Ukrayna vatandaşlığını 29 Mayıs 2015’te arkadaşı Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko’nun elinden alan Saakaşvili, ertesi günü ülkedeki yönetim sistemini tecrübe edeceği Odessa Valiliğine atandı.
Odessa Valiliği esnasında yolsuzlukla mücadele sözü veren Saakaşvili, bir süre sonra iktidara bayrak açtı. İktidarın oligarklarla iş birliği yaptığını öne süren Saakaşvili, Gürcistan’da yaptığı gibi iktidardaki yol arkadaşlarını hedef aldı.
Ukrayna’daki yolsuzluklar ağında iktidar mensuplarının da bulunduğunu iddia eden Saakaşvili, hedefine önce dönemin Başbakanı Arseniy Yatsenyuk ardından İçişleri Bakanı Arsen Avakov’u koydu.
Saakaşvili Ukrayna siyasetinde aktif rol oynamaya başlamışken 4 Aralık 2015’te Gürcistan Cumhurbaşkanı Georgi Margvelaşvili, Saakaşvili’nin Gürcistan vatandaşlığına son verdi.
Ukrayna’da aktif siyaset yapmayı hedefleyen Saakaşvili, Ukrayna’da devlet başkanı olma iddiasının bulunmadığını açıklasa da başbakanlık için sinyaller veriyordu.
Saakaşvili’nin muhalif tutumunu artırması yönetimi harekete geçirdi. Ukrayna Güvenlik Servisinin Odessa Valiliğine baskın yapması üzerine Saakaşvili 7 Kasım 2016’da Valilik görevinden istifa etti.
- Ukrayna'da aktif siyasete girdi, Gürcü vatandaşlığını kaybetti
İlk muhalif denemesinin başarılı olduğunu ve destek aldığını tespit eden Saakaşvili, Kiev’de kurduğu "Yeni Güçler Hareketi Partisi" adı altında ilk kitlesel protesto eylemini de gerçekleştirdi ve kendisine Ukrayna vatandaşlığı veren Poroşenko’yu hedefine koydu.
Poroşenko ise 26 Temmuz 2017’de Saakaşvili ABD'de iken onun Ukrayna vatandaşlığını iptal ederek kendisine savaş açmasına cevap verdi.
Öte yandan Gürcistan Başsavcılığı, Ukrayna Adalet Bakanlığına gönderdiği yazıyla eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Saakaşvili'nin gözaltına alınması ve Gürcistan'a iade edilmesini istedi.
Sahte imzasının üzerinde bulunduğu gerçek olmayan bir belgeye dayanarak Ukrayna vatandaşlığından çıkarıldığını savunan Saakaşvili, eski Ukrayna Başbakanı Yuliya Timoşenko ve bazı Ukraynalı milletvekilleri eşliğinde Polonya-Ukrayna sınır hattını taraftarlarının da yardımıyla sorunsuz bir şekilde geçti.
- Muhalefete geçince Ukrayna vatandaşlığı da elinden alındı, sınır dışı edildi
Saakaşvili, Ukrayna Parlamentosu önünde protesto mitinglerine başladı. Saakaşvili taraftarları onlarca çadır kurarak protesto mitingi yaptı. Saakaşvili Ukrayna’da yolsuzlukla mücadele mahkemesinin kurulması, seçim yasasının değiştirilmesi ve milletvekilliği dokunulmazlığının kaldırılması talebiyle protestolarını bir süre devam ettirdi. Daha sonra buna Devlet Başkanı Poroşenko’ya yargı yolunun açılması talebini ilave etti.
Eylemleriyle “Rusya’ya destek olduğu” eleştirilerine neden olan Saakaşvili, Ukrayna Göçmen Servisine iltica başvurusu yaptı ancak talebi reddedildi.
Böylece hem Gürcistan hem de Ukrayna vatandaşlıklarından çıkarılan Saakaşvili pasaportsuz kaldı.
Ardından protesto gösterilerinin Rusya’dan gelen sermaye ile desteklendiği ve suç örgütlerine bu yolla yardım ettiği gerekçesiyle Saakaşvili, Kiev’de gözaltına alındı. Ancak çıkarıldığı mahkemece Saakaşvili serbest bırakıldı.
Daha sonra Şubat 2018’de Ukrayna güvenlik güçleri Kiev’de bir restoranda iken yaptığı operasyon ile Saakaşvili’yi gözaltına aldı. Ardından Ukrayna Devlet Sınır Hizmetleri Sözcüsü Oleg Slobodyan, Ukrayna vatandaşlığından çıkarılan eski Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin Polonya’ya gönderildiğini bildirdi.
-Zelenskiy seçilince Saakaşvili'ye Ukrayna vatandaşlığını geri verdi
Ertesi yıl Ukrayna’da yapılan devlet başkanlığı seçimleri öncesinde Saakaşvili’nin partisi Poroşenko’ya karşı Vladimir Zelenskiy’e destek verdi. Zelenskiy, devlet başkanı seçildikten sonra Saakaşvili’ye Ukrayna vatandaşlığını geri verdi. Saakaşvili de böylece Ukrayna’ya geri döndü.
Ayrıca Saakaşvili’ye Ukrayna Milli Reform İcra Komitesi Başkanı görev verildi.
- Saakaşvili 8 yıl aradan sonra Gürcistan'a döndü ve hapse konuldu
Ancak hakkında gıyabi tutuklama kararı olan ve 8 yıldır ülkeye dönmeyen Saakaşvili, yerel seçimler öncesinde ani bir kararla ülkesine döneceğini açıkladı. Geçen ay sonu ülkeye giriş yaptıktan bir süre sonra tutuklanarak hapse konulan Saakaşvili, Rustavi kentindeki hapishanede açlık grevine başladığını duyurdu.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, Saakaşvili'nin Tiflis'te gözaltına alınmasından sonra 2 Ekim'de yaptığı açıklamasında, Saakaşvili'nin Ukrayna vatandaşı olduğunu hatırlatarak "Başı derde giren her Ukrayna vatandaşını koruruz." demişti.
Gürcistan Başbakanı İrakli Garibaşvili, Saakaşvili'nin hapishanede cezasını çekeceğini ifade ederek "Gezegendeki herhangi bir insan gelip bize sorarsa, söylerse, çağrıda bulunursa, bugün Saakashvili'yi serbest bırakacak bir hükümet yok." ifadelerini kullanmıştı.
- Yerel seçimlerde Saakaşvili'nin partisi güçlendi
Şimdi Gürcistan’ın siyasi gündeminde Saakaşvili eylemleriyle yeniden kendinden söz ettirmeye devam ediyor.
Zira 2017'de yapılan yerel seçimlerde iktidardaki Gürcü Hayali partisi yüzde 53,15 almıştı. Muhalefetteki Saakaşvili'nin Birleşik Ulusal Hareketi partisi ise sadece yüzde 17,65 oy almıştı.
2 Ekim 2021'de yerel seçimlerde ise iktidardaki Gürcü Hayali partisi yüzde 46,74, Birleşik Ulusal Hareketi ise yüzde 30,67 oy aldı ve nerdeyse tüm büyük şehirlerde belediye başkanı adayları 2. tura kaldı.