KAHİRE (AA) - FERDİ BAYAT - Mısır'da, Türkiye ile yürütülen "istikşafi görüşmeler", Katar ile ilişkilerin normale dönmesi, ortak askeri tatbikatlar, olağanüstü halin kaldırılması ve Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) mensuplarının yargılanması 2021 yılının öne çıkan konu başlıkları oldu.
Türkiye ile "istikşafi görüşmelere" başlayan Mısır, Katar ile de ilişkilerini düzeltti. Libya'da Halife Hafter yanlısı bir politika izleyen Mısır ayrıca, 2021 yılında uluslararası tanınırlığa sahip Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ile de iyi siyasi ilişkiler kurmaya çabaladı.
Yıl boyunca Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ile üçlü zirveler düzenleyen Kahire yönetimi, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve diğer bazı ülkelerle de bölgede birçok askeri tatbikata imza attı.
- Türkiye-Mısır arasındaki görüşmeler
Türkiye ve Mısır arasında başlayan yakınlaşma kapsamında Mısır, Türkiye'den bir heyeti ülkeye davet etti.
Dışişleri bakanlıkları aracılığıyla devam eden iletişim çerçevesinde, Türkiye ve Mısır arasında 8 yıl aradan sonra Dışişleri Bakanlıkları heyetleri arasında ilk temas sağlandı.
"İstikşafi" olarak nitelendirilen görüşmeler, "iki ülke arasındaki ilişkilerin ikili düzeyde ve bölgesel bağlamda normalleşmesine yol açabilecek gerekli adımlar" üzerinde odaklandı.
İki ülke arasındaki siyasi istişarelerin ilki, Mısır'ın başkenti Kahire'de yapıldı. İki ülke de konuyla ilgili kısa açıklamalar yaparak gelişmeleri kamuoyuna duyurdu.
Kahire'deki Dışişleri Bakanlığı konutunda başlayan siyasi görüşmelere Mısır Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Hamdi Sanad Loza, Türkiye Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal başkanlık etti.
Görüşmelerin ikinci turu eylül ayında Ankara'da gerçekleştirilirken, taraflar karşılıklı olarak bazı adımlar attı.
- Mısır-Katar ilişkilerinde normalleşme süreci
Mısır-Katar ilişkilerinde 2021 yılında normalleşme süreci başladı.
Suudi Arabistan'ın El-Ula kentinde 5 Ocak 2021'de düzenlenen 41'inci Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Zirvesi'nde varılan iş birliği anlaşmasına Kahire yönetimi de imzasını attı.
Ardından Mısır yönetimi 12 Ocak'ta ilk olumlu adımı atarak, Mısır-Katar ilişkilerinde normalleşme sürecini başlatan taraf oldu. Abdulfettah es-Sisi yönetimi, Mısır hava yolu şirketi "Egypt Air" ve Katar Hava Yollarının karşılıklı uçuşlara başlayabileceklerini duyurdu.
Kahire, 18 Ocak'ta Katar uçaklarına hava sahasını fiilen açtı.
Katar'a uygulanan ambargo nedeniyle 2017 yılından bu yana Katar ve Mısır arasında direkt uçuşlar yapılamıyordu. Mısır'ın yanı sıra Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn de Katar uçakları için hava sahalarını açtı.
Söz konusu ülkeler, 5 Haziran 2017'de "terör gruplarını desteklediği" suçlamasıyla Katar ile tüm diplomatik ilişkilerini kesmiş ve bu ülkeye ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı.
Mısır ve Katar ayrıca karşılıklı olarak büyükelçiliklerini yeniden açmayı da kararlaştırdı.
Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, 25 Mayıs'ta başkent Kahire'de Mısırlı mevkidaşı Samih Şukri ile bir araya geldi.
Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile de görüşen Al Sani, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani tarafından gönderilen mektubu teslim etti.
Katar Emiri'nin mektupta Sisi'yi Doha'ya davet ettiği kaydedildi. Katar, 29 Temmuz'da Mısır'a Büyükelçi atadığını duyurdu ve böylece iki ülke arasındaki ilişkiler tam anlamıyla normale döndü.
- Libya'da çözüm arayışlarına destek ve Etiyopya ile Hedasi Barajı çıkmazı
Mısır Libya'da taraflar arasında ateşkesin sağlanmasının ardından ülkenin batı bölümü ile de ilişkileri geliştirmek için temasları sıklaştırdı. Mısır yönetimi Şubat 2021'de ülkede kurulan Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) ile temasa geçti.
Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, hükümetin kurulmasından 5 gün sonra Libya Başkanlık Konseyi Başkanlığına seçilen Muhammed Menfi ile telefonda görüşerek, "Mısır, Libyalı kardeşlerine destek ve yardım sağlamaya devam edecek." ifadelerini kullandı.
Menfi de mart ayında Kahire'yi ziyaret etti ve Sisi ile Kahire'de görüştü.
Mısır tarafı bu görüşmede "Ulusal Birlik Hükümeti'ne 2021'in sonuna doğru yapılması planlanan seçimlere kadar ikili, bölgesel ve uluslararası alanlarda başarılı olması için destek vermeye devam edeceğini" deklare etti.
Mısır ve Libya liderleri arasındaki görüşme öncesinde Mısır Başbakanı Mustafa Medbulli, 11 bakanla birlikte Trablus'ta temaslarda bulunarak Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile bir araya geldi. İki ülke heyetleri arasında farklı alanlarda 11 anlaşma ve mutabakat zaptına imza atıldı.
Mısır'ın güney komşusu Sudan ile ilişkileri Etiyopya'nın Nil üzerinde yapmakta olduğu Hedasi Barajı nedeniyle önemini koruma devam ediyor.
Bölgede Nil sularının kullanımı noktasında yaşanması muhtemel zararların en aza indirilmesi adına Mısır ve Sudan'ın ikili ilişkilerindeki devamlılık önem arz ediyor.
Bu bağlamda, Sudan lideri Ömer Beşir'in 2019 yılında devrilmesinin ardından Mısır-Sudan ilişkileri ivme kazandı.
Sisi, mart ayında Sudan'a 6 saatlik bir çalışma ziyareti düzenleyerek, Sudan Başbakanı Abdullah Hamduk ile Hartum'da görüştü. Görüşmeden 4 gün sonra ise Hamduk, Mısır'ı ziyarete gelerek, Sisi ile Hedasi Barajı meselesini değerlendirdi.
- Mısır'ın 2021'de en fazla askeri tatbikat yaptığı ülkeler: Fransa ve Yunanistan
Mısır yönetimi 2021 yılında farklı ülkelerle kara, hava ve deniz tatbikatları gerçekleştirdi. Askeri tatbikatların çoğu Fransa ve Yunanistan'ın katılımıyla icra edildi.
Fransa ile Mısır'ın ilk tatbikatı şubat ayında gerçekleştirildi. İki ülke hava kuvvetlerine ait "yüksek donanımlı uçakların" katılımıyla gerçekleştirildiği duyurulan tatbikat, Mısır hava sahasında yapıldı.
Mart ayında ise Akdeniz'de "2021 Kleopatra" adlı ortak askeri deniz tatbikatı yapıldı. İki ülke deniz kuvvetleri, mayıs ayında Kızıldeniz'de "2021 Ramses" adı verilen ortak bir askeri tatbikat daha gerçekleştirdi.
Tatbikata Mısır Deniz Kuvvetlerinden "Secem el-Fatih" fırkateyni, Fransa Deniz Kuvvetlerinden ise "Charles de Gaulle" uçak gemisinin yanı sıra savaş uçağı ve deniz kuvvetleri birimi katıldı.
Ağustos ayında da ortak hava tatbikatı gerçekleştirildi. Tatbikatta, Mısır hava kuvvetlerinden Mirage 2000, Refale ve F-16 tipi uçaklar, Fransa hava kuvvetlerinden MRTT yakıt ikmal uçağı yer aldı.
Mısır'ın yıl içerisinde en fazla ortak tatbikat yaptığı ikinci ülke ise Yunanistan oldu. Mısır ve Yunanistan deniz kuvvetleri, ocak ayında Akdeniz'de ortak tatbikat gerçekleştirdi. Tatbikata Yunan savaş gemisi "HS HYDRA F-452" ve Mısır fırkateyni "TABA" katıldı.
Eylül ayında ise Mısır, Yunanistan, BAE ve Suudi Arabistan'ın katılımıyla "Herkül 21" ortak askeri tatbikatı icra edildi.
Mısır, şubat ayında Kızıldeniz'de İspanya ile mayıs ayında ise Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ile Kızıldeniz'in güneyinde ortak askeri tatbikat gerçekleştirdi. Aynı ay içerisinde Mısır, Tunus ve ABD dahil 13 ülke, Akdeniz'de "Phoenix Express-2021" adlı ortak askeri tatbikatı düzenledi.
Yine mayıs ayında Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) BAE topraklarında "Zayed 3" kara tatbikatını yaptı.
- Müslüman Kardeşler Teşkilatı mensuplarına yönelik yargı süreçleri
Mısır'da yıllardır devam eden İhvan mensuplarına yönelik yargı süreci 2021 yılında da hız kesmedi.
Yönetim tarafından "terörün finans kaynaklarını kurutmak" gerekçesiyle 2015'te 8 numaralı karar çıkarılmıştı.
İçişleri Bakanlığına bağlı "Kara Para Aklama ve Terörün Finansmanı ile Mücadele Birimi" tarafından söz konusu karar gereği 103 Müslüman Kardeşler Teşkilatı (İhvan) üyesi daha 2021 yılında "terörü finanse etmek" suçlamasıyla terör listesine alındı.
Mısırlı yetkililer daha önce yapmış oldukları açıklamalarda, 4 Temmuz 2016 ile 4 Nisan 2021 tarihleri arasında 8 kurum ve 6 bin 761 kişinin "terör listesine" alındığını duyururken bu sayıya 103 kişi daha eklendi.
İhvan Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii ve teşkilatın lider kadrosunda yer alan diğer 9 kişinin 2013'teki şiddet olaylarıyla ilgili yargılandıkları davada verilen müebbet hapis cezası Yargıtay tarafından onandı.
Bedii, hakkında verilen bu kararla 8. kez müebbet hapis cezasına çarptırılmış oldu.
- Olağanüstü halin kaldırılması
Mısır'ın İskenderiye ve Tanta kentlerinde terör örgütü DEAŞ'ın üstlendiği kiliselere düzenlenen bombalı saldırılarda 45 kişinin yaşamını yitirmesi üzerine Cumhurbaşkanı Sisi, Nisan 2017'de 3 ay süreyle OHAL ilan edildiğini duyurmuştu.
O tarihten bu yana birçok kez uzatılan OHAL, 25 Ekim 2021'de Sisi tarafından alınan bir kararla kaldırıldı.