Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Milli Uzay Programı'nın açıklanmasının ardından Uluslararası Uzay İstasyonu'nda görev yapacak Türk bilim insanının seçimi ile Ay'a gönderilecek uzay aracının yapımı konusundaki çalışmalar sürüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan Milli Uzay Programı'nın ardından uzay ve uydu çalışmalarına hız verildi.
Uzaylı İnsan Yolculuğu Uluslararası Günü dolayısıyla derlenen bilgiye göre, Türkiye'nin ilk iletişim uydusu denemesi olan TÜRKSAT 1A, 24 Ocak 1994'te uzaya fırlatıldı ancak fırlatıcı rokette meydana gelen bir arıza nedeniyle 12 dakika 12 saniye sonra okyanusa düştü. Uydu teknolojilerine yatırımlarına devam eden Türkiye, 10 Ağustos 1994'te TÜRKSAT 1B ile uzayda yerini aldı.
Son olarak TÜRKSAT 5A uydusu, bu yıl 8 Ocak'ta ABD'nin Florida eyaletindeki Cape Canaveral Üssü'nden uzaya fırlatıldı. Tamamen elektrikli itki sistemine sahip olan TÜRKSAT 5A'nın, mayısın ilk haftasında 31 derece doğu yörüngesine ulaşması ve haziranda hizmete alınması planlanıyor.
TÜRKSAT 5B haberleşme uydusunun da 2021'in dördüncü çeyreğinde uzaya fırlatılması amaçlanıyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı TÜBİTAK UZAY'ın liderliğinde, Türkiye'nin ilk yerli ve milli haberleşme uydusu TÜRKSAT 6A'da ise mühendislik modeli ile uçuş modelinin entegrasyon faaliyetleri eş zamanlı gerçekleştiriliyor. Uydunun, bu yıl uçuş modelinin entegrasyon faaliyetleri tamamlanarak çevresel test aşamasına geçilmesi ve 2022 içinde de fırlatılması hedefleniyor.
Türkiye, TÜRKSAT uydularıyla haberleşme alanında Avrupa'yı, Afrika'yı ve Asya'nın Endonezya da dahil batı ve güney bölümünü (Rusya ve Çin hariç) kapsayacak.
Türkiye'de tasarlanıp üretilen ilk gözlem uydusu RASAT
RASAT yer gözlem uydusu, TÜBİTAK UZAY'ın BİLSAT'ın ardından ikinci uzaktan algılama uydusu oldu. Türkiye'de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydusu olan RASAT, 17 Ağustos 2011'de Rusya’dan fırlatıldı.
Tasarım ömrü 3 yıl olmasına rağmen 17 Ağustos 2020 itibarıyla, yörüngede 9'uncu yılını başarıyla tamamlayan RASAT uydusu, dünya etrafında 51 bin tur atarak, 17,2 milyon kilometrekarelik alanı taradı ve 3 bin 284 şerit görüntüyü yer istasyonuna aktardı.
RASAT, güneşe eş zamanlı dairesel yörüngede, 700 kilometre irtifada bulunuyor, 7,5 metre siyah-beyaz, 15 metre çok bantlı uzamsal çözünürlükte süpürçek (pushbroom) kamerayla görev yapıyor.
Yeniden ziyaret zamanı ortalama 4 gün olan RASAT, 3 eksende kontrol edilebiliyor. Her bir çerçeve görüntüsünün boyutları 30x30 kilometre olan uydudan, 960 kilometre uzunluğuna kadar şerit görüntü alınabiliyor.
Proje kapsamında, uydu montaj, entegrasyon ve test laboratuvar büyütülürken, uydu tasarım, üretim ve test konularında 100'den fazla uzman yetiştirildi.
TÜBİTAK UZAY yerleşkesindeki yer istasyonuna indirilen RASAT uydu görüntüleri, gerekli düzeltmelerin ardından Türkiye'nin ilk uydu görüntüsü portalı olan GEZGİN'e yükleniyor. e-Devlet şifresiyle www.gezgin.gov.tr adresinden görüntüler ücretsiz indirilebiliyor.
İlk yüksek çözünürlüklü keşif ve gözlem uydusu GÖKTÜRK-2
Türkiye'de özgün olarak geliştirilen ilk yüksek çözünürlüklü keşif ve gözlem uydusu GÖKTÜRK-2, 2012'de gerçekleştirilen fırlatma operasyonu ile görev yörüngesine yerleştirildi.
GÖKTÜRK-2, Milli Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK Başkanlığı ve TÜBİTAK UZAY-TUSAŞ iş ortaklığı tarafından imzalanan sözleşme kapsamında üretildi.
Uyduyla Türk Silahlı Kuvvetleri ve özel olarak Hava Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyaç duyduğu hedef istihbaratı ile sayısal ve coğrafi veri üretimi sağlanıyor. Ayrıca diğer kamu kurum/kuruluşları ile üniversite ve araştırma kurumlarının uydu görüntüsü istekleri karşılanıyor.
Yüksek yerlilik oranıyla üretilen ve 2,5 metre çözünürlüğe sahip gözlem uydusu, Türkiye'nin savunma, çevre, şehircilik, tarım ve ormancılık alanlarında önemli ihtiyaçlarına cevap veriyor. Yaklaşık 640 kilometrelik bir şeridin görüntüsünü tek geçişte indirebilecek kadar yüksek hızlı bir veri haberleşmesine sahip olan uydunun, dünyanın her yerinden görüntü alma ve iletişim konisi içinde aktarma kabiliyeti bulunuyor.
GÖKTÜRK-2 Projesi kapsamında, uzay ve uydu sistemlerine yönelik teknoloji, uzman insan gücü ve alt yapı geliştirilmesi, kamu kurum ve kuruluşlarının gözlem ve araştırma ihtiyaçlarının milli imkan ve kabiliyetlerle karşılanması hedeflendi. Gelinen noktada, TÜBİTAK UZAY ve TUSAŞ bünyesinde gelecekteki uydu projelerinde görev alacak uzman insan gücü yetişti, uydu ve ekipman seviyesi tasarım, analiz, üretim, montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerine yönelik altyapı ve kabiliyetler kazanıldı.
Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) hedef istihbaratına yönelik uydu görüntüsü ihtiyacını karşılayan GÖKTÜRK-1 Uydusu 2016'da uzaya fırlatıldı. Alçak irtifa dünya yörüngesine oturan uydu, kamu kurum ve kuruluşları için çevre ve yapılaşmanın izlenmesi, tarımsal rekolte tespiti, belediyecilik uygulamaları, sınır kontrolü ve kadastro faaliyetleri gibi birçok alanda uzaktan algılama görevleri yapabiliyor.
Coğrafi kısıtlama olmaksızın dünyadaki herhangi bir yerde keşif yapmak için tasarlanan 0,50 metre çözünürlüklü uydunun ömrünün 7 yıl olması öngörülüyor.
Yerli ve Milli Metrealtı Çözünürlüklü Yer Gözlem Uydusu İMECE
Türkiye'nin yüksek çözünürlüklü görüntü ihtiyacını karşılamak üzere İMECE Altyapı Projesi'nde geliştirilen alt sistemlerle uzaya gönderilerek kritik uzay teknolojilerinde yurt dışı bağımlılığın en aza indirilmesi hedefleniyor. Özellikle görüntüleme, haberleşme, uydu yönetim ekipmanı (uçuş bilgisayarı), elektrikli itki, güç ve yönelim belirleme alt sistemlerinin milli imkanlarla geliştirilmesiyle, yurt içi ve yurt dışı pazarında yer alacak katma değeri yüksek ticari ekipmanlara sahip olunacak.
TÜBİTAK UZAY tarafından geliştirilen İMECE Uydu Projesi'nde, ekipman kalifikasyonları uçuş modeli üretimleri devam ederken, ayrıca ısıl yapısal yeterlilik, elektriksel model entegrasyonu ve RF anten modeli testleri ise başarıyla tamamlandı.
Milli Yer İstasyonunda da RASAT ve GÖKTÜRK-2 uydularının yanı sıra şu an üretim aşamasında olan İMECE ile gelecekte üretilecek yer gözlem uydularının kontrol edilmesi hedefleniyor.
Uzay çalışmaları hızlandırıldı
Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 13 Aralık 2018'de Türkiye Uzay Ajansı kurulurken, Milli Uzay Programı ile Türkiye’nin uzay politikaları alanındaki vizyon, strateji, hedef ve projeleri belirlendi. Program, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından bu yılın şubat ayında kamuoyuna duyuruldu.
Programda birinci hedef olan Ay görevi kapsamında, uzay aracının 2023 sonunda Ay'a ulaşması, 2028'de Ay'a yumuşak iniş yapılması hedefleniyor.
Uluslararası Uzay İstasyonu'na Türk bilim insanını göndermek de hedefler arasında yer alıyor. Aday astronotların geçeceği eğitim sürecinin ardından "en başarılı" bulunan aday, uzayda bilimsel çalışmalar yapmak üzere seçilerek, Cumhuriyet'in 100'üncü yılında uzaya gönderilecek.