Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ülkesinin Ruanda'da 1994'te 800 binden fazla kişinin öldüğü soykırıma ilişkin rolünü kabul ettiklerini ancak suç ortağı olmadığını ifade etti.
Macron, resmi ziyaret için gittiği Ruanda'da soykırım anıtında yaptığı konuşmada, "Sorumluluklarımızı tanımaya geldim." dedi.
"Fransa'nın Ruanda'da rolü, geçmişi ve siyasi bir sorumluluğu var." diyen Macron, zamanın Fransız hükümetinin soykırım uygulayan Ruanda yönetiminin fiilen yanında olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanı Macron, Fransa'nın sebep olduğu acıları çekenlerin yüzüne bakma ve acılarını kabul etme görevi olduğunu belirterek ülkesinin doğrular konusunda uzun süre sessiz kaldığını kaydetti.
Suç ortaklığını kabul etmedi
"Fransa suç ortağı değildi. Dökülen kan, onun silahlarına ya da askerlerinin ellerine bulaşmadı." ifadesini kullanan Macron, Fransa'nın 1990'dan miras kalan çatışmaya dahil olarak ülkedeki duruma ilişkin uyarıları dikkate almadığını söyledi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, ülkesinin bölgesel çatışma veya sivil savaşı önlemeye çalışırken tüm uyarıları kulak ardı ederek soykırım uygulayan bir kişinin yanında durduğunu, bu şekilde çok kötü biten döngüye dahil olduğunu dile getirdi.
Son 10 yılda Ruanda'yı ziyaret eden ilk Fransa Cumhurbaşkanı olan Macron ayrıca, "Ancak bu karanlık zamanları geçirenler affedebilir, bize kendimizi affetme hediyesini verebilir." dedi.
İki ülke arasında normalleşme sinyali
Ruanda Devlet Başkanı Paul Kagame ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ayrıca, yaptıkları ikili görüşme sonrası ortak basın toplantısı düzenledi.
Macron'un Fransa'nın soykırımcı yönetime destek olduğunu kabul etmesinden memnuniyet duyduklarını aktaran Ruanda Devlet Başkanı Kagame "Sorumluluğun ağırlığı ait olduğu yere geri döndü." dedi.
Bu ziyaretin geçmişle değil gelecekle ilgili olduğunu ifade eden Kagame, Fransa ve Ruanda'nın iki ülke halkının menfaatleri doğrultusunda sürdürülebilir ve güçlü bir ilişki tesis etmeyi arzuladığını söyledi.
Kagame, iki ülkenin de tarihte yaşananların aydınlatılması için ortak çalışmak zorunda olduğunu belirtti.
Devlet Başkanı Kagame, "Değişmesine ihtiyaç duyulan geçmişten miras alınmış durumlar vardır. Şunu söylemek istiyorum ki Cumhurbaşkanı Macron, değişmesine ihtiyaç duyulan şeylerin farkına varanlardan biri. " diye konuştu.
Fransa sorumluların adalet karşısına çıkmasına yardım edecek
Ülkesinin soykırım suçlularının ve şüphelilerin yakalanarak adalet karşısına çıkması için çabalarını hızlandıracağını dile getiren Fransa Cumhurbaşkanı Macron ise 2017 yılından bu yana tüm zorluluklara rağmen ilişkilerin geliştirilmesi için büyük çaba harcadıklarını kaydetti.
Macron, Ruanda'da Fransız özel sektörünün yatırımlarının artmasını ve ekonomik ilişkilerin de geliştirilmesi için uğraşacaklarını vurguladı.
"Soykırımda ağır sorumluluğu var"
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a, martta Ruanda soykırımına ilişkin sunulan raporda, Fransa'nın soykırımda ağır sorumluluğu bulunduğu ancak suç ortağı olduğunu gösteren bir şey olmadığı belirtilmişti.
Dönemin Cumhurbaşkanı François Mitterrand'ın, soykırımda önemli rol oynadığı vurgulanan raporda, "Fransa, soykırım hazırlığı konusunda kör davrandı." ifadesi kullanılmıştı.
Raporda, Fransa'nın soykırımı yapan hükümete silah temin etmesinin ve Fransız askerlerinin Ruanda ordusuna eğitim vermesinin arkasında ülkenin etnikçi yaklaşımının olduğu aktarılmıştı.
Ruanda hükümetinin girişimiyle ABD merkezli "Levy Firestone Muse" hukuk firmasının hazırladığı raporda da, Fransa'nın Ruanda soykırımında ciddi sorumluluğu bulunduğu ve Fransız hükümetinin Hutu rejiminin soykırım gündeminden habersiz olmadığı, öngörülebilir bir soykırıma imkan tanıdığı vurgulandı.
Soykırımda 800 binden fazla Tutsi öldü
Ruanda'da 1994'te Hutular, dönemin Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana'nın uçağının düşmesinden sorumlu tuttukları Tutsilere karşı soykırım başlatmıştı. Ülkede 100 gün süren katliamda 800 binden fazla Tutsi hayatını kaybetmişti.
Fransa, soykırımı yapan Hutu hükümetinin uzun süre destekçisi olduğu için uluslararası kamuoyunda ve ülke içinde eleştiriliyor. Fransa, 23 Haziran 1994'de ülkenin güneybatısında sığınmacılar için güvenli bölge oluşturmak amacıyla Turkuaz Operasyonu'nu başlatmıştı. Fransa, soykırımı engellemek yerine soykırımcılara silah ve mühimmat desteği sağladığı için kınanmıştı.
Fransa'nın 1994'te Ruanda soykırımını yapan Hutu hükümetine, Fransız ordusunun kontrolü altında olan bölgeden kaçması için emir verdiği "diplomatik telgraf" ortaya çıkmıştı.
Mitterrand, Le Figaro gazetesine 1998'de verdiği mülakatta, "O ülkelerde bir soykırım yaşanması o kadar da önemli bir şey değil." ifadesini kullanmıştı.