Yeni tip koronavirüs salgınında ABD ve Türkiye’deki vaka, hastaneye yatış ve ölüm istatistikleri, virüsün büyük oranda aşı olmayan veya aşıları tamamlamayan kişileri etkilediğini gösteriyor.
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dünkü Koronavirüs Bilim Kurulu Toplantısı'nın ardından yaptığı açıklamada 500 binden fazla aktif Kovid-19 vakasının yüzde 83'ünün tam aşılı olmayan kişilerden oluştuğunu bildirdi.
ABD ve Türkiye’deki aşı durumu, Kovid-19 bağlantılı enfeksiyon, hastalanma ve can kayıpları verilerinin karşılaştırması, virüsün çoğunlukla aşısız kitleyi etkilediğini ortaya koyuyor.
Kovid-19’un bulaşıcılığı yüksek Delta varyantının dünyada yayılmasıyla birlikte her iki ülkede de vaka sayılarının temmuzdan itibaren yeniden yükselişe geçtiği görülüyor.
Günlük vaka sayıları ağustosta ABD’de 180 binlere, Türkiye’de ise 20 binlere kadar çıktı. ABD’den halen yaklaşık 8 milyon 772 bin, Türkiye’de ise 514 bin aktif vaka bulunuyor.
Aşılama durumu
Her iki ülke de yaygın aşılamayla nüfusun büyük bölümüne bağışıklık kazandırmaya yönelik çabalarında önemli mesafe kat etmiş durumda.
Kovid-19 aşılama verilerinin derlendiği “Ourworldindata” internet sitesine göre, bugüne dek 373,5 milyon doz Kovid-19 aşısının yapıldığı ABD, Çin ve Hindistan’ın ardından dünyada en fazla aşı yapılan ülke konumunda bulunuyor.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre 96 milyon 378 bin 383 doz aşının yapıldığı Türkiye, dünyada en fazla doz aşı yapılan 8’nci ülke olurken, Avrupa ülkeleri arasında Almanya’nın ardından ikinci sırada yer alıyor.
Nüfusun aşılanma oranlarında ise ABD’de nüfusun 61 ve Türkiye’de yüzde 45'ine en az bir doz aşı yapıldığı görülüyor. Bu alanda ABD’de dünyada 11’nci, Türkiye ise 13’ncü sırada yer alıyor.
ABD’de aşılanması tamamlanmış kişilerin oranı yüzde 52,03, kısmen aşılanmışların oranı yüzde 9,29 iken, Türkiye’de aşıları tamamlananlar yüzde 44,27, kısmen aşılananlar ise yüzde 13,18’e ulaşmış durumda.
Vaka, hastalık ve ölüm yükü
Bakan Koca’nın verdiği bilgilere göre, Türkiye’de aktif Kovid-19 vakalarının yüzde 83’ünü hiç aşılanmamış veya aşılarını tamamlamayan kişiler oluşturuyor. Virüs nedeniyle hastanede tedavi edilen ve hayatını kaybedenlerin ise yüzde 90’ı da bu kişiler.
Aşılanması tamamlanmış kişiler vaka yükünün yüzde 17’sini, hastalık ve ölüm yükünün ise yüzde 10’una sebep oluyor.
New York Times gazetesinin ABD’deki 40 eyalet ve Washington DC bölgesinden derlediği bilgilere göre, aşılanması tamamlanmış kişiler tüm eyaletlerde vaka yükünün yüzde 1’inden azını oluşturuyor.
Aşılanması tamamlanmış kişiler, hastanede tedavi edilen hastaların yüzde 0,1 ila yüzde 5’ini, ölümlerin ise yüzde 0,2 ila yüzde 6’sını meydana getiriyor.
Uzmanlar ölümlerde kronik hastalıklar gibi ikincil sebeplerin de rolünün olduğu, ölümlerin doğrudan Kovid-19 kaynaklı olup olmadığını tayin etmenin güç olduğuna dikkati çekiyor.
ABD ve Türkiye arasındaki farkı nasıl yorumlamalı?
İstatistikler, hem Türkiye’de hem de ABD’de vaka, hastalık ve ölüm yükünün çoğunlukla aşısız veya aşılarını tamamlamamış nüfus kitlesinden kaynaklandığını gösteriyor.
ABD’de virüs bulaşan, hastanede tedavi edilen ve hayatını kaybedenler içinde aşısını tamamlamış olanların daha küçük bir azınlık oluşturduğu dikkati çekiyor.
Bunda iki ülkedeki toplam vaka sayılarının ve nüfus içinde Kovid-19'u aşılı veya aşısız geçirmiş kişilerin oranının farklı olması etkili. Bilim insanları hastalığı geçirmenin de belirsiz bir süre için de olsa aşıdan umulan bağışıklık etkisini yarattığı ve bunun kitlesel bağışıklığa katkı sağladığına işaret ediyor.
ABD’de Kovid-19’u geçirip atlatanların nüfusa oranı yaklaşık yüzde 12 civarındayken, Türkiye’de bu oran yüzde 7,4 civarında.
ABD ile Türkiye arasında aşılanması tamamlanmış kişilerin oranı arasında yaklaşık yüzde 7,7’lik bir fark olduğu da göz önüne alınırsa, bağışıklık korumasının yaygınlaşmasıyla, aşılanmış kitle içindeki vakaların da azalacağı öngörülebiliyor.
“Aşısızların salgını”
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 2 Eylül’deki açıklamasında, Türkiye’de 18 yaş ve üzeri nüfusun yüzde 78'inden fazlası tek doz, yüzde 60'ından fazlasının da iki doz aşıyla aşılanmış durumda olduğunu belirterek 35 milyon kişinin aşılanmasının tamamlandığını, 62 milyon kişinin aşılarını tamamlaması gerektiğine dikkati çekti.
Aşılaması tamamlanan kişilerin vaka yükünün yüzde 17’sini, hastane yükünün ise yüzde 10’nun oluşturduğunu vurgulayan Koca, geriye kalan 28 milyonun ise vaka yükünün yüzde 83’ünü, hastane yükünün ise yüzde 90’ına sebep olduğunu dile getirdi.
Bakan Koca, "Dolayısıyla aşısızların salgını olmaya devam ediyor. Olay çok net. Bizim bir an önce aşılarımızı tamamlıyor olmamız gerekiyor." dedi.
Aşının bulaşı önlemediğine dair fikrin doğru olmadığını vurgulayan Bakan Koca, “Biz aşının belli oranda bulaşı da önlediğini biliyoruz. Bu yüzde 50, yüzde 60, yüzde 70 aşı durumuna göre değişebiliyor. O nedenle bizim aşı oranımızı her geçen gün artırmamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.