Türkiye’de işçi hakları, 4857 sayılı İş Kanunu ile korunmakta olup, işçilerin çalışma koşulları, ücretleri, fazla mesai, işten çıkarılma gibi konularla ilgili çeşitli hakları bulunmaktadır. İş Kanunu, işveren ve işçi arasındaki iş ilişkisini düzenlerken, işçilerin ekonomik ve sosyal haklarının korunmasını sağlamayı hedefler. Bu yazıda işçi haklarına dair önemli detaylara yer veriyoruz.
Kıdem tazminatı, en az bir yıl aynı işyerinde çalışan işçilerin, iş sözleşmelerinin belirli sebeplerle sona ermesi durumunda hak kazandıkları önemli bir tazminattır. İş Kanunu’na göre, işçinin işten çıkarılması, emeklilik, askerlik veya haklı sebeplerle işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı hakkı doğar. İşçinin kıdem tazminatı hesaplaması, çalıştığı her yıl için bir aylık brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Ancak işten istifa eden işçiler, genel olarak kıdem tazminatı hakkından yararlanamazlar.
İhbar tazminatı, işveren veya işçi tarafından iş akdinin sonlandırılması öncesinde karşı tarafa bildirimde bulunma zorunluluğunu düzenler. İhbar süreleri, işçinin işyerindeki kıdemine göre değişir ve işverenin işçiyi ihbarsız işten çıkarması durumunda işçiye ödemesi gereken tazminattır. Aynı şekilde, işçi de ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür.
Türkiye’de işçilerin çalışma süresi, haftalık 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu sürenin üzerinde yapılan her çalışma, fazla mesai olarak kabul edilir ve işçinin fazla çalışma ücreti alması gerekir. Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin %50 fazlası olarak ödenir. İşçinin fazla mesaiye kalması için işverenin onayını alması zorunludur, ancak işçi fazla mesai yapmak istemezse bu çalışmaya zorlanamaz.
4857 sayılı İş Kanunu’na göre, işçilerin çalıştıkları süreye göre belirli bir yıllık izin hakkı vardır. İşçinin izin hakkı, işyerinde en az bir yıl çalışmış olmasına bağlıdır. İşyerinde 1-5 yıl arasında çalışan işçiler 14 gün, 5-15 yıl çalışanlar 20 gün, 15 yıl ve üzeri çalışanlar ise 26 gün yıllık ücretli izin hakkına sahiptir. Yıllık izin süresi, toplu iş sözleşmeleriyle artırılabilir.
İşveren, işçiyi belirli koşullara dayanarak işten çıkarabilir. Ancak işten çıkarma durumunda işverenin, işçiye kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve diğer haklarını ödemesi zorunludur. Ayrıca işçinin iş güvencesi kapsamında olması durumunda, haksız yere işten çıkarılması durumunda işçi, işe iade davası açma hakkına sahiptir.
İşçilerin, sendikalara üye olma ve toplu iş sözleşmesi yapma hakkı, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. İşveren, sendika üyesi olan işçilere ayrımcılık yapamaz ve işçilerin sendikaya üye olmalarını engelleyemez.
İşverenler, iş yerinde işçi sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında, işverenlerin iş kazalarını önlemek ve işçilere güvenli bir çalışma ortamı sunmak için gerekli tüm tedbirleri alması zorunludur. İş kazası durumunda işçi, tazminat ve iş göremezlik ödeneği gibi haklardan yararlanabilir.
Türkiye’de işçi hakları, işçilerin çalışma koşullarını iyileştirmeyi amaçlayan yasal düzenlemelerle korunmaktadır. İşçilerin kıdem tazminatı, fazla mesai, yıllık izin ve sendikalaşma gibi hakları, İş Kanunu ile güvence altına alınmıştır. İşçilerin bu hakları bilmesi ve gerektiğinde hukuki yollara başvurması, çalışma hayatında adaletin sağlanmasına katkı sunar.
İş Hukuku avukatı tarafından yazılan Bu haber işçi hakları konusunda farkındalık oluşturmayı amaçlamakta olup, yasal düzenlemelerin detayları hakkında bilgi vermektedir.