Yabancı uyruklu kişilerin Türkiye’de yasal olarak kalabilmelerini sağlayan resmi evrak, oturma iznidir. Bu izin, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile 5683 Sayılı Yabancıların Türkiye’de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun gibi mevzuatlara dayanarak İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden temin edilmelidir. Bu makalede, oturma izni hakkında temel bilgiler, nasıl alınacağı ve başvuru süreci gibi konulara detaylı bir şekilde yer verilmektedir.
Oturma izni, Türkiye’de bulunmak zorunda olan yabancı uyruklu bireyler için, vize sürelerinin ötesinde gereken bir belgedir. Oturma izni almanın istisnaları da vardır. Bu izin, uluslararası hukuk gereği alınmakta olup, aynı zamanda Türkiye'nin kamu düzeni ve sağlığını koruma, olası riskleri engelleme ve ülkede yaşayan yabancıları tanımlayıp kontrol etme gibi çıkarlarına hizmet etmektedir.
Oturma izninin kişiye Türkiye’de çalışma konusunda bir izin vermediği belirtilmelidir. Zira kişi oturma iznine sahip olsa dahi çalışma izni almaksızın Türkiye’de yasal olarak bir işte çalışamayacaktır.
Oturma izni elde etmek için, ilk adım İl Göç İdaresi’nin resmi internet sitesi aracılığıyla online sistem üzerinden başvuru yapmaktır. Başvuracak kişilerin, formu eksiksiz ve doğru şekilde doldurması, ardından randevu alıp gerekli evraklarla birlikte belirlenen tarihte İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurması gerekmektedir.
Türkiye’de yaşamak isteyen yabancı uyruklular için farklı oturma izni seçenekleri bulunmaktadır. Bunlar; kısa ve uzun dönem oturma izni, aile ve öğrenci oturma izinleridir. Her bir izin türü, başvurucunun durumuna ve ihtiyacına göre belirlenir.
Kısa dönem oturma izni, belirli bir süre Türkiye’de kalmak isteyen yabancı uyruklu kişilere verilen izindir. Bu izin türü, çoğunlukla turistik amaçlar için verilmektedir ve ilk defa başvuranlara genellikle bir yıllık süreyle verilir. Kısa dönem oturma izni almak için başvuracak kişilerin belirli kriterleri karşılaması gerekmektedir.
Başvuru sırasında sunulması gereken temel belgeler arasında başvuru formu, pasaport veya pasaporta eşdeğer belge, biyometrik fotoğraflar, mali kaynak beyanı ve sağlık sigortası bulunmaktadır. Başvuru sebebine bağlı olarak ek belgeler de gerekebilir.
Türkiye’de sekiz yıl süresince kesintisiz ikamet eden ve diğer gereklilikleri yerine getiren yabancı uyruklu kişilere verilen izindir. Uzun dönem oturma izni, sahiplerine yenileme ihtiyacı olmaksızın Türkiye’de süresiz kalmalarını sağlar.
Uzun dönem ikamet izni için başvuracak kişilerin, Türkiye’de kesintisiz en az sekiz yıl ikamet etmiş olması, sosyal yardım almamış olması, yeterli maddi kaynağa sahip olması ve geçerli bir sağlık sigortasına sahip olması gerekmektedir.
Aile oturma izni, aile birliğini korumak amacıyla verilen bir oturma izni türüdür. Türk vatandaşları, Türkiye’de oturma izni sahibi yabancılar ve mülteciler gibi belli kriterleri taşıyan bireyler, aile üyeleri için bu izni talep edebilirler.
Aile oturma izni için destekleyici kişinin yeterli gelire sahip olması, adli sicil kaydının temiz olması ve uygun barınma koşullarına sahip olması gibi şartlar aranır.
Öğrenci oturma izni, Türkiye’de eğitim görecek yabancı uyruklulara verilen izindir. İlköğretimden doktora düzeyine kadar eğitim alanlar için geçerlidir ve öğrenci oturma izni sahipleri, çalışma izni alarak Türkiye’de çalışma hakkına da sahiptirler.
Oturum izni süresi dolmadan 60 gün öncesine kadar uzatma başvurusu yapılabilir. Süresi dolan yabancı uyruklu kişiler, belirli şartlar altında 15 gün içinde başvuruda bulunabilirler.
Oturum izni başvuruları, eksik evraklar, yabancının sınır dışı edilme kararının bulunması, kamu sağlığını tehdit eden hastalıklar ve uygun olmayan oturma izni türüne başvurma gibi nedenlerle reddedilebilir.
Oturum izni başvurusu reddedilen yabancı, kararın tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde Türkiye’yi terk etmelidir. Aksi halde, yabancı hakkında sınır dışı kararı alınabilir.
Oturum izni reddedildiğinde, yabancı uyruklu kişi idare mahkemesinde iptal davası açabilir. Bu süreçte yürütmenin durdurulması talebinde bulunarak, Türkiye’de kalabilir ve dava sonucunu bekleyebilir.
Şartlı giriş, vize veya vize muafiyet süresini ihlal edip para cezasını ödeyerek ülkeyi terk eden yabancılara tanınan, Türkiye’ye tekrar giriş yapabilme hakkıdır. Bu kişiler, Türkiye’ye giriş yaptıktan sonra 10 gün içinde oturum izni başvurusunda bulunmalıdırlar.