İSLAMABAD (AA) - Hindistan'da 1528'de yapılan ve 1992'de aşırı Hindu milliyetçileri tarafından yıkılan Babri Camisi'nin yerine inşa edilecek cami için temel atma töreni düzenlendi.
Uttar Pradeş eyaletinin Ayodhya şehrinde yıkılan Babri Camisi'nin bulunduğu alana yaklaşık 25 kilometre uzaklıktaki Dhannipur köyünde inşa edilecek cami kompleksi için düzenlenen törene Hint-İslam Kültür Vakfı (IICF) üyeleri başta olmak üzere çeşitli kurum ve örgütlerden çok sayıda kişi katıldı.
Katılımcılar, düzenlenen bayrak töreninin ardından birlikte fidan dikti.
Projenin kaynaklara bağlı olarak 30 ayda tamamlanması planlanıyor.
Öte yandan, hem merkezi yönetimde hem de Uttar Pradeş'te iktidarda bulunan Hindistan Halk Partisinden (BJP) törene katılan olmadı.
- Cami, kompleks şeklinde inşa edilecek
IICF Sekreteri Athar Hüseyin, dün AA muhabirine yaptığı açıklamada, Hindistan anayasasının 26 Ocak 1950'de yürürlüğe girdiğini ve aralarında Hindistan'daki azınlıkların da bulunduğu tüm Hint vatandaşlarının anayasa ile eşit haklar elde ettiğini anımsatarak, "Bu sebeple caminin temel atma töreni için 26 Ocak Hindistan Cumhuriyet Bayramı seçildi." ifadelerini kullanmıştı.
İnşa edilecek caminin bir kompleks şeklinde olacağına işaret eden Hüseyin, söz konusu alanda 200 yataklı hastane, günlük 1000 kişiye ücretsiz yemek sağlayacak aşevi, araştırma merkezi, müze, kütüphane ve bir yayınevinin bulunacağını söylemişti.
- 1528'de inşa edildi
Babür Devleti'nin kurucusu Babür Şah'ın hayatta olduğu dönemde komutanlarından Mir Baki'nin 1528'de inşa ettirdiği cami, 1980'lerde Hindu milliyetçisi örgütler tarafından başlatılan tapınak (Mandir) kampanyasının kurbanı oldu.
Babri Camisi arazisinin Tanrı Rama'nın doğduğu yer olduğu ve ibadethanenin tapınak üzerine inşa edildiğine ilişkin iddia, Müslümanlar ile Hindular arasında uzun yıllar tartışma konusu oldu ve çok sayıda kişinin hayatını kaybetmesine yol açtı.
Hindistan'ın bağımsızlığından önce de iki topluluk arasında zaman zaman sorunların yaşanmasına sebep olan Babri Camisi tartışmaları ülkenin bağımsızlığını kazanmasının ardından da devam etti.
- Aralık 1949'da Hint hükümeti, bölgeyi "tartışmalı arazi" ilan etti
Bir grup Hindu, Aralık 1949'da mabet içine Tanrı Rama ikonu bırakmıştı ve bunun bir mucize olduğunu yaymaya çalışmıştı. Yaşanan bu gelişmenin ardından Hint hükümeti, bölgeyi "tartışmalı arazi" ilan etmiş ve camiyi ibadete kapatmıştı.
1980'lerde Dünya Hindu Konseyi (VHP) ve BJP, Faizabad'da bulunan (yeni adı Ayodhya) araziye sahip olmak adına kampanya yürütmeye başlamıştı. VHP ve RSS (Hindu milliyetçisi çeşitli grupların çatı örgütü Ulusal Gönüllüler Organizasyonu) gibi Hindu örgütlerinin öncülüğünü yaptığı gruplar, 80'li yılların sonunda, tapınak iddialarını yüksek sesle dile getirmeye başlamış ve arazinin Hindulara verilmesi çağrısında bulunmuştu.
Dönemin önemli dizilerinden Ramayana, devlet kanalı Doordarshan'da 1987'de başlamıştı ve 18 ay boyunca devam etmişti. Pazar günleri verilen ve 78 bölüm halinde yayımlanan diziyle Tanrı Rama ve hikayesi, milyonlarca Hindu'nun evine girerek somut olay haline dönüşmüştü.
Dizide Tanrı Rama'nın, karanlığa karşı zaferinden sonra Babri Camisi'nin bulunduğu yere, Ayodhya Krallığı'na dönmesi ve buna benzer konular işlenmesi dikkatleri bölgeye çekmişti.
Hindu Tanrı Üçlemesi'nde (Trimurti) yer alan Vişnu'nun yedinci bedenlenmesi (Avatar) olduğuna inanılan Rama, ülkedeki Hindularca en çok sevilen ve saygı gösterilen tanrılar arasında yer alıyor.
- 6 Aralık 1992'de Hindular tarihi camiyi yıktı
BJP lideri Lal Krishna Advani'nin Eylül 1990'da başlattığı kampanya ile olaylar daha da kışkırtıldı.
Advani, iki tekerlekli savaş arabasına dönüştürülen Toyota marka otomobiliyle Gucerat eyaletinden caminin bulunduğu Uttar Pradeş eyaletine yolculuğa çıkmıştı. Bu yolculukta, Ram Tapınağı'nın inşası için kullanılacak tuğlaları toplayan Advani, Tanrı Rama gibi giyinmiş, ok ve yay kuşanmıştı.
6 Aralık 1992'de BJP, RSS ve VHP gibi milliyetçi parti ve örgütlerce düzenlenen miting sırasında Hindu karsevaklar (gönüllüler), Sadhular (Hindu din adamları), militanlar ve gençlerden oluşan 150 bin kişinin kazma, kürek ve levyelerle ibadethaneye saldırması, yaklaşık 500 yıldır ayakta duran Babri Camisi'nin 5 saat içinde yıkılmasıyla sonuçlanmıştı.
Caminin yıkılma haberi, ülke çapında ayaklanmaların yaşanmasına yol açmıştı. Hindistan'ın bölünmesinden sonra yaşanan en büyük toplumsal şiddet olayına dönüşen ayaklanmalarda çoğunluğu Müslüman 2 bine yakın kişi ölmüş, 5 binin üzerinde kişi de yaralanmıştı. Olaylar Pakistan ve Bangladeş'e de sıçramıştı.
- Yüksek Mahkemenin kararı
Hindular ile Müslümanlar arasında on yıllarca problemli şekilde kalan Babri Camisi meselesi, Hindistan Yüksek Mahkemesinin 9 Kasım 2019'da cami arazisinin Hindulara verilmesine ilişkin kararıyla yeni bir noktaya taşınmıştı.
Yüksek Mahkeme, söz konusu kararında, yaklaşık 1,1 hektarlık arazinin tamamının tapınak inşa etmek üzere kurulacak Hindu vakfına tahsis edilmesini, bunun karşılığında arazinin hak sahibi Müslüman vakfa başka bir yerden yaklaşık 2 hektar arazi verilmesine hükmetmişti.
Kararın ardından Hindistan Başbakanı Narendra Modi, 5 Şubat 2020'de tapınağı inşa etmek üzere "Şri Ram Janmabhoomi Teerth Kşitra Vakfı"nın kurulduğunu açıklamıştı.
Öte yandan, davanın taraflarından Uttar Pradeş Sünni Merkez Vakfı Kurulu, söz konusu 2 hektarlık arazinin kabul edileceğini duyurmuştu.
- Ram tapınağının inşa faaliyetleri başlamıştı
Babri Camisinin yerine inşa edilmesi planlanan tartışmalı Hindu tapınağının temel atma töreni 5 Ağustos 2020'de yapılmıştı.
Törene, Başbakan Modi ve RSS Başkanı Mohan Bhagwat da katılmıştı.
Tapınağın temel atma töreni tarihi olarak, Yeni Delhi yönetiminin Cammu Keşmir'in özel statüsünü kaldırdığı 5 Ağustos 2019'un yıl dönümünün seçilmesi tartışmalara yol açmıştı.
Öte yandan tapınağın, 1925'te kurulan Hindutva fikrinin ve etnik Hindu milliyetçiliğinin gelişmesinde kritik rol oynayan RSS'nin 100. kuruluş yıl dönümüne yetiştirilmesi hedefleniyor.
- Beraat kararı çıkmıştı
Mahkeme 30 Eylül 2020'de, Babri Camisi'nin 1992'de yıkılmasıyla ilgili çeşitli suçlardan yargılanan, aralarında şu anda iktidardaki BJP üst düzey isimlerin de bulunduğu 32 kişinin beraatini kararlaştırmıştı.
Yargıç Surendra Kumar Yadav, Babri Camisi'ne Hindu aktivistler tarafından 1992'de düzenlenen saldırının altında herhangi bir komplo bulunmadığına karar vermişti.
Öte yandan, mahkeme heyeti, Babri Camisi'nin yıkılmasının yasaya aykırı olduğunu, bununla ilgili davanın ayrıca görülmesi gerektiğini bildirmişti.