AMSTERDAM (AA) - Hollanda'da üç araştırma merkezinin ortak çalışmasında, Hollanda hükümetinin, Endonezya'nın 1945-1950'teki bağımsızlık savaşı sırasında Hollandalı askerlerin şiddet eylemlerine müsamaha gösterdiği bildirildi.
Hollanda Kraliyet Dil, Coğrafya ve Etnoloji Enstitüsü (KITLV), Hollanda Askeri Tarih Enstitüsü (NIMH) ve Savaş, Holokost ve Soykırım Enstitüsünün (NIOD) ortak çalışmasında, Hollanda askerlerinin Endonezya'nın 1945-1950'teki bağımsızlık savaşı sırasındaki sistematik şiddet eylemleri ele alındı.
Araştırmanın bulgularına yönelik video konferans yöntemiyle yapılan toplantıda, Hollanda hükümetinin söz konusu şiddet eylemlerine yönelik sessizliğine dikkat çekildi.
Araştırmacılar, Hollandalı askerlerin Endonezyalılara uyguladığı şiddetin yaygın ve kasıtlı olduğunu belirtti.
Hollanda hükümetinin askeri, idari ve adli makamlarca yeterli soruşturmayı yapmayarak şiddet eylemlerine müsamaha gösterdiği kaydedildi.
Araştırmacılar, Endonezya'nın bağımsızlık mücadelesi sırasında görevde olan Hollandalı siyasetçi, bürokrat, askeri personel, adli makamlar ve güvenlik güçlerinin şiddet eylemlerinden haberdar olduğunu ya da olması gerektiğini vurguladı.
Uzmanlar, Hollandalı askerlerin savaş sırasında sık ve yaygın şekilde şiddete başvurduğu, yargısız infazlarda bulunduğu, öldürme, tecavüz ve işkence eylemleri gerçekleştirdiği ve gayriinsani şartlarda tutuklama yaptığını hatırlattı.
Ayrıca bağımsızlık savaşının Hollanda'nın kolonizasyon, ırkçılık ve sömürü amaçlarının sonucu olduğunu ifade etti.
Araştırmacılar, şiddet eylemlerinin dönemin Hollanda hükümetinin bilgisi ve sorumluluğunda olduğunu belirterek sorumluların cezasız kalmasını eleştirdi.
- Rutte özür diledi
Hollanda Başbakanı Mark Rutte, araştırmaya ilişkin yazılı açıklamasında "Hükümet olarak bu kaçınılmaz gerçeği destekliyoruz." diyerek özür diledi.
Rutte, "Hollandalılar tarafından sistematik şiddete ve vahşete uğratılan Endonezyalılardan hükümetim ve bu durumu göz ardı eden eski hükümetler adına samimi şekilde özür diliyorum." ifadelerini kullandı.
Bağımsızlık Savaşı'ndaki şiddet olaylarını "Tarihimizdeki kara sayfa" olarak nitelendiren Rutte, yaşananlardan o dönemin Hollanda yetkililerini sorumlu tuttu.
Öte yandan Hollanda İtibar İadesi Komitesi Başkanı Jeffry Pondaag, araştırmayla ilgili yerel medyaya yaptığı açıklamada, bulguların sürpriz olmadığını kaydetti.
Hollanda'nın kendini açıkça savaşın sorumlusu ilan etmedikçe bu tür bulguların haber niteliği taşımadığını belirten Pondaag, "İki tarafın savaştığı her yerde karşılıklı şiddet ve suçlamalar olur. Fakat burada sadece Hollanda'nın sorumluluğundan bahsediliyor." ifadelerini kullandı.
- Bağımsızlık tarihi
Endonezya, Pasifik Savaşı'nın sona ermesinin ardından dönemin siyasi lideri Sukarno ve yardımcısı Muhammed Hatta'nın 1945'te radyodan okudukları bildirgeyle bağımsızlığını ilan etti.
Hollanda Krallığı, Sukarno'nun bağımsızlık ilanını tanımadığı gibi sömürge yönetimini devam ettirmek amacıyla Cava ve Sumatra adalarına asker çıkardı.
Krallık askerleri, sivil halka karşı yaptıkları katliamlarla savaş suçu işledi.
Bazı şehirlerde süren çatışmaların ardından Hollanda ile Endonezya arasında başlayan barış görüşmeleri, 27 Aralık 1949'da Hollanda Krallığı'nın yeni devletin bağımsızlığını tanımasıyla sonuçlandı.