ANKARA (AA) - Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye'nin 2021'de ABD'deki yeni yönetimle ilişkileri daha sağlıklı bir şekilde götürmek için hazır olduğunu belirterek "Söz konusu sorunların çözümü için de adım atmaya varız." dedi.
Çavuşoğlu, 2020 yılına ilişkin dış politika değerlendirme toplantısı düzenledi.
Bakan Çavuşoğlu, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının tüm dünyayı sarstığını ve İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana dünyanın en büyük sınama ile karşı karşıya olduğunu belirtti.
Salgın sebebiyle hayatını kaybedenlerin sayısının 1 milyon 800 bine yaklaştığını ve vaka sayısının 80 milyonu geçtiğini aktaran Çavuşoğlu, büyük güçler arasında rekabetin daha arttığının ve gelir eşitsizliğinin derinleştiğinin gözlemlendiğini vurguladı.
Çavuşoğlu, çatışma bölgelerinde durumun daha da kötüleştiğini, sorunların çözümüne yönelik çabaların akamete uğradığını dile getirdi.
Daha önce duyulan endişelerin dile getirildiği İslam ve yabancı düşmanlığı konusunda artış olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
"Salgın 2020 yılına damgasını vursa da başka önemli gelişmeler de oldu. ABD seçimleri, 2020 yılındaki en önemli seçimlerden bir tanesi oldu. Özellikle dış politika açısından dinamiklerin değişeceğini görüyoruz. Başta Avrupa olmak üzere herkes yeni yönetime göre pozisyon almaya çalışıyor. Asya ticaret anlaşması 2020'ye damgasını vuran bir anlaşma oldu. Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 30'unu oluşturuyor. Bu kapsamlı ekonomik ortaklık anlaşması ile en büyük ticaret bloku oluştu."
Çavuşoğlu, Brexit konusunda son anda AB ile Birleşik Krallık'ın anlaştığını, Türkiye'nin de Birleşik Krallık ile serbest ticaret anlaşması imzaladığını belirtti.
Brexit kararının sadece Türkiye'ye yönelik değil AB'ye yönelik de etkilerinin olacağına değinen Çavuşoğlu, Kasım Süleymani'nin Irak'ta öldürülmesi ve İsrail ile normalleşme anlaşmalarının önemli diğer gelişmeler olduğuna değindi.
Çavuşoğlu, ABD'de siyahi George Floyd'un öldürülmesiyle Batı'da artan ırkçılığın zirve yaptığını, artan ırkçılığa karşı halkların direnmeye başladığını vurguladı.
SpaceX'in uzaya giden ilk özel şirket olmasının da önemli bir gelişme olduğunu belirten Çavuşoğlu, aşı çalışmalarıyla ilgili olarak iki Türk'ün Almanya'da aşı geliştirmesinin gurur verici olduğunu ifade etti.
- 141 ülkeden yaklaşık 100 bin vatandaş Türkiye'ye getirildi
Çavuşoğlu şöyle devam etti:
"Kuşak ve Yol Projesi ve İpek Yolu'nun canlandırılmasından ve Türkiye'nin önemli rolünden bahsediyoruz. Türkiye'den Çin'e ilk ihracat treni yola çıktı ve 8 bin 693 kilometre yol katederek Çin'e ulaştı. Biz bu dönemde pandemiyle mücadelede başarılı bir sınav verdik. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi sayesinde hızlı kararlar aldık ve uyguladık. Sağlık sistemimizin ne kadar güçlü olduğunu sadece halkımız değil tüm dünya gördü. Sağlık sektöründe üretim kapasitemizin yeterli olduğu ortaya çıktı. Dışişleri Bakanlığı olarak yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın Türkiye'ye dönüşünü koordine ettik ve Cumhuriyet tarihinin en büyük tahliye operasyonunu gerçekleştirdik. Diğer bakanlıklarımızla koordinasyon içinde 141 ülkeden 100 binin üzerinde vatandaşımızı sağ salim ülkemize getirdik. Yine, 156 ülke ve 11 kuruluşa ihracat izni, hibe şeklinde destek sağladık. Bu anlamda Çin'den sonra ikinci durumdayız. Yurt dışında özellikle uçuşların kapandığı dönemde koronavirüsten vefat eden 1800 cenazemizi sorunsuz bir şekilde ülkemize getirdik."
- Dijital diplomasi atılımı
Çavuşoğlu, Bakanlığın çağrı merkezinin bu sene yaklaşık 150 bin çağrıya yanıt vererek vatandaşların sorunlarını dinleyip yanıt verdiğini ifade etti.
Bakanlık olarak salgın döneminin sonrasına yönelik çalışmalar yaptıklarını kaydeden Çavuşoğlu, Türkiye'den ve dünyadan önemli düşünürler, yazarlar ve aydınlarla görüştüklerini ve geleceğe ilişkin görüşlerin paylaşıldığı iki kitap hazırladıklarını söyledi.
Çavuşoğlu, altyapı hazırlıklarını tamamladıkları dijital diplomasi girişimini salgından önce ilan ettiklerini ve Büyükelçiler Konferansı'nı bu sene ilk defa karma bir şekilde düzenlediklerini kaydetti.
Yine aynı şekilde 22 bin ara bulucunun katılımıyla Ara Buluculuk Konferansı'nı çevrim içi gerçekleştirdiklerini vurgulayan Çavuşoğlu, "Antalya Diplomasi Forumu'nu (ADF) geçen sene başlatmıştık. Bu sene mart sonunda Antalya'da gerçekleştirmeyi planlamıştık ama pandemi sebebiyle ertelemek durumunda kaldık fakat sanal ortamda çok sayıda etkinliği Antalya Diplomasi Forumu olarak gerçekleştirdik. 2021'de fiziki olarak Antalya Diplomasi Forumu'nun ilk toplantısını gerçekleştirmeyi planlıyoruz." ifadelerini kullandı.
- “Azerbaycan'a desteğimiz sürecek”
2020'deki en önemli olaylarından birinin de Yukarı Karabağ meselesi olduğunu ifade eden Çavuşoğlu, 30 yıldır diplomasiden sonuç alınmayınca Azerbaycan'ın sahaya inerek hakkını geri aldığını kaydetti.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin Azerbaycan'a tam destek verdiğini, bunu sadece "Türkiye'nin kardeşi olduğu" için değil, haklı olduğu için yaptığını vurgulayarak desteğin devam edeceğini bildirdi.
"Rusya'yla Ortak Gözlem Merkezi de hayata geçiyor. Askerlerimiz Azerbaycan'a gitti. Dün Soçi'de (Rusya Dışişleri Bakanı Sergey) Lavrov'la bu konuyu da ele aldık." diyen Çavuşoğlu, Ermenistan'ın ateşkese riayet etmesi ve Azerbaycan'ın toprak bütünlüğüne saygı duyması halinde ilişkilerin normalleşebileceğine işaret etti.
Çavuşoğlu, normalleşmenin en çok Ermenistan ve halkına faydalı olacağını kaydetti.
- "Libya'da siyasi süreci destekliyoruz"
Türkiye'nin Libya'da da hep siyasi süreçten yana olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, askeri süreçten yana olanların yenilgiye uğradığını belirtti.
Çavuşoğlu, Libya'da siyasi süreç için Türkiye'nin önemli çaba sarf ettiğini, bu süreçte diğer aktörlerle de yakın iş birliği yürütüldüğünü anımsatarak Türkiye'nin siyasi süreci desteklediğini kaydetti.
- "İdlib'de bir insani felaketi önledik"
Suriye'de Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekatlarının ardından 2020'de İdlib'de Bahar Kalkanı Harekatı ile büyük bir insani felaketin önlendiğini belirten Çavuşoğlu, "Ülkemize gelebilecek milyonlarca mültecinin tekrar İdlib'de evlerine dönmesini sağladık. 300 bin Suriyeli evlerine döndü." bilgisini paylaştı.
Çavuşoğlu, imzalanan protokollerle bölgede ateşkesi kalıcı hale getirmeye çalıştıklarını ancak halihazırda rejim ve destekçileri tarafından bazı ihlallerin gerçekleşmeye devam ettiğini bildirdi.
Terörden arındırılan bölgelere 411 binden fazla Suriyelinin dönüş yaptığını aktaran Çavuşoğlu, Suriye'deki siyasi süreç kapsamında anayasa komisyonları toplantılarının da önemine işaret ederek 5. toplantının ocak ayında gerçekleşeceğini kaydetti.
Çavuşoğlu, "2021'de Türkiye olarak geri dönüşler ve siyasi sürece ağırlık vereceğiz." mesajını verdi.
- "Kıbrıs'ta arzumuz kalıcı çözüm"
Kıbrıs meselesine ilişkin ise Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz'de Kıbrıs Türk halkının çıkarlarını korumaya devam ettiklerini belirterek sözlerini şu şekilde sürdürdü:
"Kıbrıs'ta kalıcı çözüm bizim arzumuz. Bugüne kadar federasyon seçeneği tüketildi. Biz de 2020'de egemen eşitlik kavramını öne çıkardık. Crans Montana döneminde de federasyon için sonuç çıkmazsa, farklı şeyleri müzakere edeceğimizi, bir kez daha federasyon için müzakere etmeyeceğimizi söyledik."
Çavuşoğlu, KKTC'deki seçimlerin de iki devletli çözüm isteğini teyit ettiğini belirterek "Aslında iki devletli çözümü şu anda Rum kesimindeki yönetim istiyor. Geçmiş yıllarda Kıbrıs Rum lideri (Nikos) Anastasiadis, Crans Montana'da özel görüşmede en iyi çözümün iki devletli çözüm olduğunu söylemişti." dedi.
Anastasiadis'in bunu yalanladığını aktaran Çavuşoğlu, temel sorunun muhataplarının dürüst ve ilkeli olmaması olduğunu, AK Parti iktidarının ilk günden bu yana sözünü tuttuğunu, müzakerelerde şeffaf ve samimi bir tutum takındığını kaydetti.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin Birleşmiş Milletlere (BM) teklif ettiği "5 artı BM" formatındaki gayriresmi toplantılarının da gelecek aylarda gerçekleşeceğini duyurdu.
- "AB ile temaslar hızlanacak"
Türkiye'nin bir AB üyesi olmadığını ancak Avrupa kurumlarının kurucu üyelerinden biri olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son dönemlerde reform vurgusu yaptığını hatırlattı.
Çavuşoğlu, bir taraftan terörle mücadeleyi kararlılıkla sürdürürken, diğer taraftan da reform sürecine ivme kazandıracaklarını kaydederek şunları söyledi:
"Önümüzdeki günlerde Reform Eylem Grubu Toplantısı'nı gerçekleştireceğiz. Ocak ayında AB'yle temaslarımızın hızlanacağını görüyoruz. Portekiz (AB Konseyi) Dönem Başkanlığını üstlendikten sonra davet üzerine 7 ve 8 Ocak'ta İspanya'yı ziyaret edeceğim. 5 Ocak'ta İrlanda Dışişleri ve Savunma Bakanı gelecek ve Belçika Dışişleri Bakanı da ocak ortasında ülkemizi ziyaret edecek." bilgisini paylaştı.
AB Komisyonu ve Konsey başkanlarının da birlikte Türkiye'yi ziyaret edeceğini aktaran Çavuşoğlu, buna yönelik hazırlıklar yapıldığını belirtti. Bu çerçevede AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile de öncesinde görüşeceklerini kaydeden Çavuşoğlu, "Türkiye'de gerçekleşecek zirvenin hazırlıklarını yapacağız. 18 Mart Göç Mutabakatının güncellenmesinden vize serbestisine kadar, Doğu Akdeniz'de teklif ettiğimiz konferansın hayata geçirilmesi, Gümrük Birliği Anlaşması'nın güncellenmesine kadar birçok konuyu görüşmelerde ele alacağız." dedi.
Fransa'yla bir normalleşme süreci başlatıldığına da dikkati çeken Çavuşoğlu, "Bir yol haritası üzerinde çalışılıyor. Fransa samimiyse ilişkilerimizi normalleştirebiliriz." değerlendirmesinde bulundu.
İngiltere'nin AB'den ayrıldığını anımsatan Çavuşoğlu, Türkiye'yle ticaret anlaşması imzalandığını, Türkiye'nin her alanda İngiltere ile ilişkileri geliştirmeyi arzu ettiğini belirti.
- "ABD'yle ilişkiler var olan sorunların gölgesinde geçti"
Çavuşoğlu, ABD ile ilişkilerin 2020'de var olan sorunların gölgesinde geçtiğini belirterek şunları kaydetti:
"FETÖ sorunu devam ediyor, ABD'nin özellikle Suriye'nin kuzeyinde PKK ve YPG'ye yönelik desteği maalesef devam etti. S-400 konusu sürekli gündemdeydi ve CAATSA yaptırım kararını da açıkladılar."
Türkiye'nin 2021'de ABD'deki yeni yönetimle ilişkileri daha sağlıklı bir şekilde götürmek için hazır olduğunun altını çizen Çavuşoğlu, "Söz konusu sorunların çözümü için de adım atmaya varız." dedi.
- Bölgesel ilişkiler
Çavuşoğlu, dün Rusya'daki temaslarında ikili konuların yanı sıra Suriye, Libya ve Yukarı Karabağ konularında görüş alışverişinde bulunduklarını kaydetti.
Türkiye'nin dengeli dış politikasını yanlış yorumlamak isteyenlerin olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, "Türkiye hem Avrupa'yla hem Rusya'yla veya başka bir ülkeyle ilişkilerini pekala dengeli bir şekilde götürebilir. Türkiye, aynı şekilde ciddi sorun yaşayan iki komşumuzla hem Ukrayna ile hem de Rusya ile aynı derecede ilişkilerini çok iyi bir şekilde yürütüyor. Burada şeffaf, ilkeli bir tutum sergiliyor." diye konuştu.
Çavuşoğlu, Kudüs konusunda da bu yıl sesi en gür çıkan ülkenin Türkiye olduğunu belirterek "Filistin davası pahasına olan gelişmelerin hepsine karşıyız." dedi.
Afganistan'la ilgili kritik bir yılın geride kaldığını söyleyen Çavuşoğlu, Afganlar arası barış müzakerelerine yönelik gelişmeleri de takip ettiklerini anlattı. Afganistan Milli Uzlaşı Yüksek Konseyi Başkanı Abdullah Abdullah'ın Türkiye'ye geldiğini hatırlatan Çavuşoğlu, "Gerek ABD Özel Temsilcisi gerekse Katar ve iki taraf hem hükümet hem de Taliban tarafı da Afganlar arası müzakere toplantılarına Türkiye'nin ev sahipliği yapmasını istiyor. Yine 2021 yılı içinde bu toplantıyı gerçekleştirmeyi planlıyoruz." ifadelerini kullandı.
- Yeniden Asya girişimi
Çavuşoğlu, Türkiye'nin "Yeniden Asya" girişimine dikkati çekerek "Asya'da yeni değiliz, köklerimiz orada. Ama dünyanın ekonomik gücünün merkezi olan Asya'ya bütüncül bir yaklaşımla yeniden önem vermemiz lazım." dedi.
Yeniden Asya girişimi çerçevesinde 31 ülke için 40 ana faaliyet alanında eylem planları oluşturulduğunu belirten Çavuşoğlu, son olarak Endonezya ve Bangladeş'i ziyaret ettiğini de hatırlattı.
Çavuşoğlu, 2021'de ASEAN ülkelerinin büyükelçileriyle bir araya geleceklerini ve kendisinin Pakistan'ı ziyaret edeceğini, orada Türkiye-Pakistan-Azerbaycan Üçlü Dışişleri Bakanları Toplantısı'nın düzenleneceğini söyledi.
Bu yıl Afrika ve Latin Amerika bölgelerini de ziyaret ettiğini belirten Çavuşoğlu, Ekvator Ginesi'nde büyükelçilik binasının açılışını yaptıklarını, Togo ve Gine Bissau'da da büyükelçilik açılacağını söyledi.
Çavuşoğlu, "Seneye Orta Amerika Entegrasyon Örgütü (SICA) liderlerini Türkiye'de bir araya getirmek istiyoruz ve bunun için gerek örgütün kendisiyle gerekse Orta Amerika ülkeleriyle çalışmalarımızı başlattık." dedi.
- Terörle mücadele
Çavuşoğlu, Türkiye'nin bu yıl da terörle mücadelesinin hız kesmediğini ve bu mücadele sayesinde bazı ülkelerde PKK ve FETÖ'ye karşı duyarlılığın arttığını belirtti.
Bakan Çavuşoğlu, şöyle devam etti:
"İngiltere TAK örgütünü PKK'nın uzantısı olarak tescil etti. Almanya ve Fransa bazı PKK'lı şahıslara karşı hukuki ve idari tedbirler aldı. Türkiye Maarif Vakfıyla (TMV) birlikte 40 ülkede FETÖ iltisaklı okul ve dil kurslarının faaliyetlerini kısmen veya tamamen durdurulmasını sağladık. Bu yıl 9 okul kapatıldı, 3'ü devralındı, bir tanesi de, FETÖ okullarından bahsediyorum, kamulaştırıldı. ABD'de de yine FETÖ okullarına yönelik soruşturmalar devam ediyor. Sadece bir tanesine 4,5 milyon dolarlık ceza kestiler. ABD de bu tehdidi, içerde en azından görmeye başladı."
- Konsolosluk hizmetleri
Bu yıl 1,2 milyonu aşkın konsolosluk işlemi yapıldığını kaydeden Çavuşoğlu, "Konsolosluk Çağrı Merkezimiz 7 milyon talebi karşıladı toplamda. 2020'de 151 bin çağrıya cevap verdik. Pandemiye rağmen tüm personelimiz özverili bir şekilde içerde ve dışarda çalıştı." diye konuştu.
Çavuşoğlu, sanal sohbet robotu "Hızır" uygulamasıyla da yurt dışındaki vatandaşların gelecek yıl da hizmetinde olacaklarını söyledi.
Bu yıl Türkiye'nin Herat, Komrat, Cape Town, Banja Luka'da başkonsolosluklar açtığını, daha önce DEAŞ sebebiyle kapanan Musul ve Basra başkonsolosluklarını da faaliyete başlattıklarını söyleyen Çavuşoğlu, gelecek yıl da Yeni Pazar Başkonsolosluğunun açılacağını belirtti.
Çavuşoğlu, 2021'de yabancı düşmanlığı, İslam karşıtlığı gibi konularda yaşanan gelişmelere ilişkin yıllık rapor uygulamasını da başlatacaklarını söyledi.
Ekonomi diplomasisinin de öncelikli olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, "Merkez Bankası son yaptığı bir çalışmada 39 ülkede inceleme yapmış ve yeni büyükelçilik açtığımız ülkelerde ticaretimiz yüzde 27 artmış. Ekonomi diplomasisi, diğer kurumlarımızla beraber önceliğimiz olmaya devam edecek." dedi.
Çavuşoğlu, savunma sanayisi konusunda da Türkiye'ye tüm dünyadan sipariş geldiğini ve savunma sanayisi ürünlerinin yurt dışına ihracatı konusunda da Dışişleri Bakanlığının ilgili kurumlarla çalışmalarını sürdüreceğini kaydetti.
Bakan Çavuşoğlu, turizmin de önemli sektörlerden biri olduğunu belirterek gelecek sene turizm konusunda 2023 hedeflerine ulaşmak için de yoğun çabanın süreceğini söyledi.
Türkiye'nin uluslararası platformlarda görünürlüğünün arttığını da anlatan Çavuşoğlu, BM Genel Kurul Başkanı Volkan Bozkır ve UNESCO Genel Başkanı Altay Cengizer gibi birçok Türk diplomatın uluslararası platformlarda önemli görevler üstlendiğini de hatırlattı.
2021'de de Türkiye'nin önceliğinin diyalog ve diplomasi olacağını söyleyen Çavuşoğlu, "Yeri geldiği zaman 2020'de olduğu gibi sert güç kullanmaktan hiçbir zaman tereddüt etmeyiz. Burada ikisini dengeli bir şekilde kullanarak akıllı gücümüzü pekiştireceğiz 2021'de. Gerek ABD ile gerek Avrupa'da yeni sayfalar açabiliriz. Bu sadece bize bağlı değil, onların da aynı anlayış içerisinde olması gerekiyor." diye konuştu.
Türkiye'nin yeni misyonlar açacağını da kaydeden Çavuşoğlu, gelecek sene ilk aylarda Türkiye'nin dış temsilcilik sayısının 250'ye ulaşacağını kaydetti.
Çavuşoğlu, Türkiye'nin çıkarına, esnek bir dış politika izleneceğini belirtti.
(Bitti)