ANKARA (AA) - Anayasa Mahkemesi (AYM), derneklerin bünyesindeki tesislerinin işletilmesi ve kapatılmasının yönetmelikle düzenlenmesini içeren kanun maddesinin anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar verdi.
Resmi Gazete'de yer alan karara göre, içkisiz lokal açma ve işletme izninin iptal edilmesine karşı açılan davaya bakan Muğla 2. İdare Mahkemesi, davada uygulama konusu olan 5253 sayılı Dernekler Kanunu'nun 26. maddesinin ikinci cümlesinde yer alan "işletilmesi ve kapatılmasına" ibaresinin, Anayasaya aykırı olduğu kanısına vararak, iptali istemiyle AYM'ye başvurdu.
Anayasa Mahkemesi de Dernekler Kanunu'nun, "Bu tesislerin açılması, işletilmesi ve kapatılmasına ilişkin esas ve usuller yönetmelikle düzenlenir." maddesindeki, "işletilmesi ve kapatılmasına" ibaresinin anayasaya aykırı olduğuna ve iptaline karar verdi. Mahkeme, iptal kararının Resmi Gazete'de yayımlandıktan 9 ay sonra yürürlüğe girmesine hükmetti.
Yüksek Mahkemenin gerekçesinde, Anayasa'nın 33'üncü maddesinde, "dernek kurma hürriyeti" başlığının yer aldığı anımsatılarak, herkesin önceden izin almaksızın dernek kurma ve bunlara üye olma ya da üyelikten çıkma özgürlüğüne sahip olduğu kaydedildi.
- "Tesisleri işletme de dernek kurma özgürlüğü kapsamında"
Anayasada, dernek kurma özgürlüğünün kullanılmasında uygulanacak şekil, şart ve usullerin kanunda gösterileceğinin ifade edildiği aktarılan kararda, iptali istenen kanunun 26'ncı maddesinin birinci cümlesi uyarınca derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere yurt, pansiyon ve lokal niteliğindeki tesisleri işletmesinin de dernek kurma özgürlüğünün kapsamındaki yer alan faaliyetlerden olduğu belirtildi.
Anılan tesislerin işletilmesi ve kapatılmasına ilişkin düzenlemeler yapılmasının dernek kurma özgürlüğüne sınırlama getirdiği bildirilen kararda, temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasına ilişkin genel ilkeleri düzenleyen Anayasa'nın 13'üncü maddesine uyulmasının gerekliliği vurgulandı.
Bu kapsamda, Anayasa'nın 13 ve 33'üncü maddelerinde sınırlama ölçütü olarak belirtilen kanuniliğin hukuk devleti ilkesi ışığında yorumlanması gerektiğine dikkati çekilen kararda, şunlar kaydedildi:
"İtiraz konusu kuralla derneklerin tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere yurt, pansiyon ve lokallerin işletilmesine ve kapatılmasına ilişkin esas ve usullerin yönetmelikte düzenleneceği hükme bağlanmaktadır. Bu itibarla kural, dernek kurma özgürlüğüne ilişkin bir konuda herhangi bir yasal çerçeve çizmeden ve temel ilkeleri belirlemeden düzenlemenin yönetmeliğe bırakılmasını öngörmesi nedeniyle temel hak ve özgürlüklerin kanunla sınırlanması gerekliliğiyle bağdaşmamaktadır."