Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli depremlerden etkilenen illerde Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) bağlı 20 bin 340 eğitim binasından 8 bin 162'sinin tetkik edildiğini, söz konusu binaların yeniden hizmete açılabilmesi için 39,69 milyar liraya ihtiyaç duyulduğunu açıkladı.
Başkanlığın internet sitesinde yayımlanan "2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Raporu"nda, asrın felaketinin yol açtığı kayıp ve hasarın boyutu ortaya konuldu. Raporda, depremin eğitim alanında oluşturduğu ihtiyaçlara ilişkin tespitler de yapıldı.
Rapora göre, MEB'e bağlı 56 bin 259 eğitim kurumunun yaklaşık yüzde 21'i, Türkiye'deki tüm öğrencilerin yüzde 21,4'ü, öğretmenlerin ise yüzde 19,1'i depremin yaşandığı 11 ilde bulunuyor.
Depremden etkilenen illerde örgün, yaygın eğitim ve barınma hizmetleri dahil 5 bin 24 özel öğretim kurumunun yer aldığı ve bu tesislerden 555 bin 938 öğrenci/kursiyerin faydalandığı belirtilen raporda, yaklaşık 380 bin öğrenci ile 45 bin akademik ve idari personelin de bölgedeki 16 üniversitede eğitim-öğretim faaliyetlerine devam ettiği bilgisine yer verildi.
Bölgedeki yükseköğretim kurumlarına kayıtlı öğrencilerin Türkiye genelindeki toplam öğrenci sayısının yüzde 9'una tekabül ettiğinin aktarıldığı raporda, deprem bölgesindeki 11 ilde öğrenim gören üniversite öğrencileriyle bölgede ikamet edip 11 il dışındaki şehirlerde eğitimlerini sürdürenlerin toplamının ise Türkiye geneli örgün eğitim öğrencileri içerisindeki payının yüzde 18 seviyesinde olduğu kaydedildi.
Depremlerin yol açtığı hasar
Raporda, depremden etkilenen bölgede MEB'e bağlı 20 bin 340 eğitim binasından 8 bin 162'sinin tetkik edildiği, bunlardan 72'sinin (428 derslik) yıkıldığı, 504'ünün (3 bin 739 derslik) ağır hasarlı ve acil yıktırılması gereken, 331'inin (3 bin 693 derslik) orta hasarlı, 2 bin 533'ünün (30 bin 961 derslik) az hasarlı olduğu kaydedildi.
Söz konusu okulların/kurumların yeniden hizmete açılabilmesi için 39,69 milyar liraya ihtiyaç duyulduğu bildirilen raporda, eğitim kurumlarının tamamının tetkik edilmesi neticesinde maliyetin çok daha fazla artacağının düşünüldüğü ifade edildi.
Ayrıca bölgede özel öğretim kategorisindeki 5 bin 24 eğitim kurumundan 119'unun tetkik edildiği, bunlardan 14'ünün yıkıldığı, 27'sinin ağır hasarlı, 19'unun orta hasarlı ve 58'inin az hasarlı olduğu aktarıldı.
Depremden etkilenen yükseköğretim kurumları
Raporda, depremden etkilenen illerde yer alan 17 üniversitede toplam 7 bin 714 metre kare kapalı alana sahip 9 hizmet binasının yıkık, 273 bin 293 metrekare kapalı alana sahip 111 hizmet binasının ağır hasarlı, 338 bin 805 metrekare kapalı alana sahip 51 hizmet binasının orta hasarlı, 1 milyon 894 bin 152 metrekare kapalı alana sahip 358 hizmet binasının ise az hasarlı durumda olduğu bildirildi.
Söz konusu hizmet binalarından yıkılan ve zarar gören toplam 281 bin 7 metrekare kapalı alana sahip 120 binanın yeniden yapılması gerektiğine dikkat çekilen raporda, yeniden yapım ve güçlendirme işlerinin gerçekleştirilerek hizmet binalarının yeniden kullanılabilir hale getirilebilmesi için 9 milyar 616 milyon 473 bin 379 TL ödeneğe ihtiyaç duyulduğu kaydedildi.
Depremlerin yurt binalarına etkisi
Depremden etkilenen illerde yer alan yurt binalarına ilişkin bilgilerin de yer aldığı raporda, 28 bin 279 metrekare kapalı alana sahip 5 yurt binasının ağır hasar, 128 bin 684 metrekare kapalı alana sahip 19'unun orta hasar, 320 bin 802 metrekare kapalı alana sahip 52 yurt binasının az hasar görmüş durumda olduğu bilgisi yer aldı.
Ağır hasar görmüş 5 yurt binasının yeniden yapılması, orta ve az hasar görmüş olan 71'inin ise hasarlarının giderilmesi ve depreme dayanıklı hale getirilmesi gerektiği vurgulanan raporda, yurt binalarının yeniden yapım ve güçlendirme işlerinin gerçekleştirilebilmesi için 1 milyar 505 milyon 10 bin 228 TL ödeneğe ihtiyaç duyulduğu aktarıldı.
Raporda şunlar kaydedildi:"Bölgedeki demografik yapının aynı kalacağı, iç göç olmayacağı, okul öncesi eğitimde 5 yaş için yüzde 100 okullaşma olacağı, 'henüz tetkiki tamamlanmamış okullarda' az hasarlı, hasarsız, orta hasarlı eğitim tesisi sayısının tetkik edilmiş eğitim tesisleri açısından benzer oran izleyeceği varsayımı altında, yeni derslik yapımı için yaklaşık 44,7 milyar TL ödenek ihtiyacı olacağı tahmin edilmektedir."
Raporda ayrıca bölgenin demografik yapısının aynı kalacağı varsayımı altında, bölgedeki illerin imar planında yapılacak olası bir değişikliğin, illerdeki taşımalı eğitimle okul yemeği ihtiyacını artıracağının değerlendirildiği belirtilerek "Bu faaliyetlerdeki artış sebebiyle depremin ilave 1 milyar TL yük getireceği öngörülmektedir. Bölgede taşımalı eğitim ve yemek ihtiyacı için yıllık 6,1 milyar TL cari harcama beklenmektedir. Öğrencilerin eğitim sistemine entegrasyonunun sağlanarak sosyalleşmesi için il dışı geziler dahil olmak üzere müfredat dışı aktiviteler için ilave 4,1 milyar TL ödenek ihtiyacı doğacağı değerlendirilmektedir." ifadesine yer verildi.
Yükseköğretim kademesine dair ihtiyaç analizinin de yer aldığı raporda, vefat gibi nedenlerle bölgedeki demografik yapıdaki dönüşümün incelenmesi, deprem bölgesindeki illerde teorik ve uygulamalı eğitimlerin yüz yüze sunulması hedeflerinin gözetilerek fiziki altyapı ile beşeri kaynak ihtiyacının belirlenmesi gerektiğinin altı çizildi.