İSTANBUL (AA) - Salgın nedeniyle e-ticarette yaşanan artışın, depo talebindeki yükselişi 2021'de de sürdüreceği öngörülüyor.
JLL Türkiye tarafından yayınlanan Türkiye Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü Araştırma Raporu'na göre, sektörlerin yeniden talep görmesi için salgın tedbirlerinin sona ermesi bekleniyor.
Türkiye'deki toplam AVM sayısı 447 olarak görünürken, toplam kiralanabilir alan 13,6 milyon metrekareye yaklaştı. AVM arzında önemli bir paya sahip olan İstanbul, toplam kiralanabilir alanın yüzde 37'sine ev sahipliği yapıyor.
İstanbul'daki A sınıfı ofis arzı 5,6 milyon metrekareye ulaşırken, inşaat halindeki yeni projelerin büyük kısmına, İstanbul Finans Merkezi'nin de etkisiyle, Anadolu yakası ev sahipliği yapıyor. Yılın son çeyreğindeki kiralama işlemlerinde, merkezi iş alanı 13 bin metrekareyle öne çıkan alt pazar olarak görünürken, bu alandaki A sınıfı boşluk oranı yüzde 17,4 seviyesine geriledi.
E-ticaretin ivme kazandırdığı lojistik sektöründeki kiralama işlem hacmi 2020 sonu itibarıyla 300 bin metrekare seviyesini aşarak önceki yılı üçe katladı.
Salgın tedbirlerinin sona ermesiyle tek ve uzun süreli kiracı barındıran mülklerin yeniden ciddi bir talep görmesi bekleniyor. Salgında hızla büyüyen e-ticaret sektörünün etkisiyle, lojistik depoların dayanıklı varlık sınıfı olarak öne çıktığı ve uzun vadeli yatırımlar için yatırımcı ilgisini çektiği gözleniyor.
Bu yıl e-ticarette büyümenin sürmesi beklenirken, bu durumun depolama ve lojistik merkezi ihtiyacına olan talebi artıracağı ve geliştiricilerin bu alana yoğunlaşacağı öngörülüyor.
Perakende sektöründe gözlenen daralmaya rağmen, AVM'ler yatırıma elverişli en önemli gayrimenkul varlık sınıflarından biri olarak ön planda yer almaya devam ediyor.
- Tüketiciler, AVM'lere sadece alışveriş için gitti, harcamalar 2 katına çıktı
Rapora göre, AVM'lerde harcama ve ziyaret tutumlarında ciddi bir değişimin yaşandı. Tüketicilerin sadece doğrudan alışveriş amacıyla ve ihtiyacı karşılamak üzere alışveriş merkezlerine gittiği görülürken, 2020'nin ikinci yarısında kişi başına düşen harcama önceki yılın aynı dönemine göre neredeyse iki katına çıktı.
Perakendeciler, salgın nedeniyle ciddi oranda gerileyen ciro düzeylerini 2021 sonuna kadar, salgın öncesi döneme çıkarmaya odaklandı. Özellikle yüksek ciro beklenen 2020'nin son döneminde, kısıtlamaların yeniden uygulanmaya başlanması 2021 beklentilerinin kayda değer bir şekilde revize edilmesine neden oldu.
Salgınla birlikte ofis sektöründeki belirsizlik 2020'nin ikinci yarısında da devam etti. Evden ve uzaktan çalışmanın salgın sonrası yeni çalışma modelleri haline geleceği düşünülürken, çok sayıda şirket merkez ofislerini küçültmeye odaklandı. Ofis taleplerinde fiziksel açıdan önemli bir değişiklik yaşanıyor.
Salgının yanı sıra yıl içerisinde yaşanan depremlerin ardından açılabilir pencereli, modern havalandırma sistemleri olan ve teras, bahçe gibi açık hava bileşenleri mevcut yeni inşa edilen A sınıfı ofis binaları, yoğun talep görmeye başladı.
Uzaktan çalışmanın yeni normal haline gelmesiyle, "uydu ofis" konseptinin bu yıl, özellikle hazır ofislerde hayata geçirilmesi bekleniyor.
- Lojistik sektörünü 2021'de e-ticaret yönlendirecek
JLL Türkiye raporuna göre, e-ticaretin depo talebini yönlendiren birincil sektör olarak 2021'de de önemini koruması bekleniyor. Özellikle perakendeden kaynaklanan depo talebindeki artış ivmesinin 2021'de benzer bir düzeyde devam edeceği öngörülürken, inşaat halindeki arzın sınırlı olması nedeniyle kira fiyatları üzerinde yukarı yönlü bir baskı söz konusu olabileceği belirtiliyor.
Salgın nedenli kısıtlama kararlarıyla ortaya çıkan kayda değer talebi karşılamak için, perakende lojistik süreçlerini iyileştiren marketlerin etkisiyle kent lojistiği kavramının gündeme geldiği de 2021 yılı beklentileri arasında yer alıyor. E-ticaretin hitap ettiği müşteri tabanının genişlemesi ile kent lojistiğine yönelik dönüşümlerin ivme kazanabileceği öngörülüyor.