Çin, uzaya gönderdiği Long March-5B roketinin kontrolünü kaybetti. 22 tonluk roketin birkaç gün içinde Dünya'ya düşeceği tahmin ediliyor. Ancak bilim insanları roketin tam olarak nereye ve ne zaman düşeceğini hesaplayamadı. İşte Çin'in Dünya'ya düşecek roketi hakkında bilmeniz gereken 10 ayrıntı.
1-BU ROKET NE VE NEDEN FIRLATILDI?
Long March 5B, Çin filosundaki en yeni ve en ağır roketlerden biri. Bu roket geçen hafta ülkenin kendi uzay istasyonunun çekirdek modülünü alçak Dünya yörüngesine taşıdı. Roketin taşıdığı şey Çin Uzay İstasyonu`nun (CSS) yaşam alanları olacak Tianhe modülüydü.
2-YANLIŞ GİDEN NEYDİ?
Uzay istasyonu modülünü taşıyan 30 metre uzunluğundaki roketin belli bir menzilde kalması ve düşüşe geçmesi gerekiyordu ancak roket de yörüngeye ulaştı ve yörüngede kontrol kaybedildi. Roket geçici bir yörünge tutturdu. Roketlerin yörüngeye ulaşmak için gerekli hıza ulaşması nadirdir, ancak bu hıza ulaşan roket şu anda saniyede 7 kilometre hızla seyahat ediyor. Her 90 dakikada bir yörüngeyi dolaşıyor. Yaklaşık 22,5 ton ağırlığıyla, Dünya`ya kontrolsüz bir şekilde yeniden giriş yapmak için en büyük uzay çöplerinden biri olacak.
3-ROKET ŞUAN NEREDE?
Long March 5B roketi şu anda 170 ila 372 kilometre arasında bir yükseklikte yörüngede hareket ediyor, ancak bugün 160 kilometreye düştüğü görüldü. Dün İtalya merkezli Virtual Telescope Project, `Elena` robotik teleskopuyla roketin ilk görüntüsünü yakaladı.
4-NE ZAMAN DÜŞECEK?
ABD Uzay Gözetleme ağı, roketin pazar günü öğlen saatlerinde düşeceğini tahmin ettiklerini söyledi ancak kesin bir tarih verilemiyor. Diğer uzay gözlemevlerine göre de Cumartesi günü 11:00 ile Pazartesi günü 05:00 arasında bir zaman aralığı söz konusu. Ancak yeni veriler geldikçe tarih de değişebilir.
5-NEREYE DÜŞECEK?
Roketin mevcut hızı nedeniyle nereye düşeceği belirsiz. Ancak uzay uzmanlarına göre yerleşim yerine düşme ihtimali çok düşük. En olası senaryo roketin denize düşmesi. Roketin yörüngedeki hareketini izleyen Pentagon`a göre de lokasyonu belirlemek henüz mümkün değil. Pentagon sözcüsü John Kirby, dün yaptığı açıklamada "Tam olarak nereye düşeceğini bilmek için çok erken" dedi. Ayrıca hızı göz önüne alındığında yörüngesindeki küçük bir değişiklik, çarpışma noktasında da büyük farklar yaratabilir. Dünyanın yaklaşık yüzde 71`i okyanuslarla kaplı. Bu nedenle en olası senaryo, roketin okyanusa düşmesi.
6-TÜRKİYE RİSK ALTINDA MI?
Uzmanlar, parçaların kuzeyde New York ile Madrid, güneyde de Şili`nin güneyi ve Yeni Zelanda`nın Wellington şehri arasında bir alana düşebileceğini öngörüyor. Risk altındaki yerler arasında İstanbul ve Ankara`nın da dahil olduğu Türkiye`nin birçok şehri de var.
7-DÜŞTÜĞÜNDE NE OLACAK?
Bir uzay çöpü, Dünya yüzeyinden yaklaşık 120 kilometre öteye ulaştığında, yanmaya başlar bir ateş topu oluşturur. Yüzeye indikçe de sürtünme etkisiyle soyulur. Ancak roketin yüksek erime noktasına sahip kısımları yeryüzüne inebilir. Uzmanlar, roketin atmosfere nasıl ineceğini tam olarak bilmekte zorlanıyor, çünkü Çin uzay ajansı uzay aracı hakkında sınırlı bilgi veriyor. Bir roket gövdesinde, yapının belki yüzde 40`ı yüzeye inebiliyor. Bu hesaba göre Çin roketinden yaklaşık 8 ton malzemenin Dünya`ya bozulmadan geri döneceği tahmin ediliyor. Roketin denize düşmesi durumunda da insanlara ya da mülklere zarar verme ihtimali söz konusu. Karaya düşmesi durumunda ise 500 kilometrelik bir alana yayılan etki görülebilir.
8-BU BİR İLK Mİ?
Hayır. Çin`in aynı türden başka bir roketi Mayıs 2020`de yine kontrolden çıkmış ve Fildişi Sahili`nde bir yerleşim yerine düşmüştü. Olayda ölen ya da yaralanan olmasa da roket parçaları bir metal yağmuru gibi yere düşerek binalara zarar vermişti.
9-ÇİN NE DİYOR?
Pekin yönetimi, tüm dünyayı panikleten duruma karşı sessizliğini koruyor. Ancak Çin medyasına göre bu durum Batı medyaları tarafından abartılıyor ve Çin`in uzay programını gözden düşürme çabalarını yansıtıyor.
10- ÇİN`İN UZAY İSTASYONU NE ZAMAN TAMAMLANACAK?
Çin, kalan modüllerin fırlatılmasının ardından Tiangong Uzay İstasyonu`nu 2022`ye kadar tamamlamayı hedefliyor.