Askere gitmek, 4857 sayılı İş Kanunu'na göre işçinin haklı bir nedenle iş akdini feshetmesine olanak tanır. Kanunun 14. maddesine göre, işçi en az bir yıl aynı işyerinde çalışmışsa, askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin o işyerindeki çalışma süresi dikkate alınarak hesaplanır ve her bir yıl için bir aylık brüt ücreti tutarındadır.
Kıdem tazminatı hesaplanırken sadece temel maaş değil, işçinin düzenli aldığı yemek, yol ve benzeri sosyal yardımlar da hesaba katılır. İşçi, işverene askerlik görevini yerine getireceğini bildirdiğinde, işverenin kıdem tazminatını ödemesi yasal bir zorunluluktur.
İhbar tazminatı, iş akdinin feshedilmesinden önce işveren ya da işçi tarafından karşı tarafa bildirimde bulunulmasını düzenleyen bir tazminat türüdür. Ancak askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi için ihbar tazminatı söz konusu olmaz. Çünkü askere gitmek, iş akdini derhal sona erdirmek için haklı bir sebep olarak kabul edilir. İşçi, işverene ihbar süresi tanımadan askerlik nedeniyle iş akdini feshedebilir ve bu durumda işverenden ihbar tazminatı talep edemez. Aynı şekilde, işveren de işçiye ihbar tazminatı ödemez.
Askere giden işçinin yıllık izin hakları da korunmaktadır. İşçinin, askere gitmeden önce hak etmiş olduğu ancak kullanmadığı yıllık izin günleri, işten ayrıldığı sırada hesaplanarak kendisine ödenir. Bu ödeme, işçinin maaşı üzerinden yapılır ve askerlik nedeniyle işten ayrıldığı için işçinin bu hakkı ortadan kalkmaz.
Ayrıca, işçinin çalıştığı süre boyunca kazandığı mesai ücreti, yemek ve yol yardımları gibi diğer haklar da askerlik öncesinde işten ayrıldığı dönemde hesaplanarak ödenir.
Askere giden işçinin, terhis olduktan sonra aynı işyerinde çalışmaya devam etme hakkı bulunmaktadır. İşveren askerden dönen işçiyi tekrar işe almaz ise işçiye 3 aylık maaşı tutarında tazminat ödemek zorundadır.
İşveren, askere giden işçinin kıdem tazminatı ve diğer alacaklarını yasal sürede ödemekle yükümlüdür. İşçinin askerlik nedeniyle iş akdini feshetmesi, işverenin işçiyi mağdur etme hakkını doğurmaz. İşverenin, işçinin tüm haklarını eksiksiz ve zamanında ödemesi gerekir. Aksi takdirde işçi, hukuki yasal haklarını elde etmek için yasal yollara başvurabilir. İşçi, kıdem tazminatını ya da diğer alacaklarını almadığı takdirde iş mahkemelerine başvurarak haklarını arayabilir. Ayrıca işçi, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı gibi resmi kurumlar aracılığıyla işvereni hakkında şikayette bulunabilir. İşverenin bu yükümlülükleri yerine getirmemesi durumunda cezai yaptırımlarla karşılaşma riski de bulunmaktadır.
Özetle, askere giden işçinin işten ayrılması durumunda kıdem tazminatı hakkı yasal güvence altındadır. İşçinin en az bir yıl aynı işyerinde çalışmış olması, kıdem tazminatı hakkını elde etmesi için yeterlidir. Ancak ihbar tazminatı, askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler için geçerli değildir. Ayrıca, işçilerin birikmiş yıllık izinleri ve diğer hakları da ödenmek zorundadır. İşçi, askerlik dönüşü işverenin onayı ile tekrar aynı işyerinde işe başlayabilir, başlatılmaz ise işveren tazminat ödemek zorundadır.
Askere gitmeden önce işçi hakları hakkında bilgi sahibi olmak, hem işverenle olası sorunları önlemek hem de hakların korunmasını sağlamak adına oldukça önemlidir. İşçiler, işten ayrılmadan önce mutlaka işverenle bu konuları konuşmalı ve iş sözleşmelerindeki detayları incelemelidir.
Bu süreçte, işçilerin iş kanunları hakkında yeterli bilgiye sahip olmaları, yasal haklarını bilmeleri ve gerektiğinde işçi avukatlarından hukuki destek almaları büyük önem taşımaktadır.