İSTANBUL (AA) - MAHMUD OSMAN - Suriye'deki iç savaş 11'inci yılını tamamlarken, Beşşar Esed rejiminin neden olduğu büyük insani trajedinin gölgesinde Suriye Devrimi'nin Ukrayna'daki savaştan nasıl etkileneceği tartışılıyor.
Rusya ve İran'ın desteğini alan Esed rejimi, barışçıl halk hareketlerini askerler ve güvenlik güçleriyle bastırmaya çalışarak, olayları yüz binlerce insanın hayatına mal olan bir iç savaşa dönüştürdü.
Suriye halkının yarısından fazlasının yerinden edilmesine yol açan iç savaş, YPG/PKK ve DEAŞ gibi terör örgütlerinin de ülke topraklarının önemli bir kısmını ele geçirmesine neden oldu.
- Suriye'nin kanlı iç savaşı
Suriye'nin güneyindeki Dera ilinde 15 Mart 2011'de bir grup gencin, düzenledikleri barışçıl gösterilerde Beşşar Esed'i kastederek "Ey doktor şimdi sıra sana geldi" yazmasıyla başlayan halk ayaklanmasının üzerinden 11 yıl geçti.
Esed rejimi, geçen bu süre zarfında kimyasal silah kullanımından tutukluların işkenceyle öldürülmesine, yüz binlerce sivilin bombalanmasından milyonlarca Suriyelinin yerlerinden edilmesine kadar bir dizi savaş suçu işledi.
Birleşmiş Miletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ve Birleşmiş Miletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisinin (OCHA) raporlarına göre, son 10 yılda 13 milyon Suriyeli yerinden edildi.
6,7 milyon kişi Suriye içinde yerinden edilirken, 6,6 milyon Suriyeli de ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Bu kişilerin 3,5 milyonundan fazlası Türkiye'ye sığındı.
Ülkede en az 14 milyon Suriyeli insani yardımlara muhtaç hale gelirken, çocukların ise yüzde 90'ı insani yardıma ihtiyaç duyuyor.
Suriye iç savaşında ölümleri teyit edilenlerin sayısı yaklaşık 350 bin olurken, gerçek rakamın ise bunun çok üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Dünyanın Suriye'de yaşanan trajedileri adeta "kanıksadığı" bu dönemde, Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaşın, uluslararası toplumun Suriye meselesine olan bakışını nasıl etkileyeceği merak ediliyor.
- Ukrayna'daki savaş Rusya'nın Suriye'deki askeri gücünü etkiliyor
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Ukrayna'daki savaşla meşgul olması ve bölgesinde etkili olmak istemesi, ülkesinin Suriye'deki askeri gücünü de etkiliyor.
Rusya'nın Esed rejimine ciddi bir destek vererek bastırmaya çalıştığı Suriye Devrimi için hem sahada hem de uluslararası kamuoyunda alan açan bu "fırsatın" nasıl bir duruma evrileceği ise Suriye'deki muhaliflerin uluslararası koşullardan yararlanma kabiliyetine ve muhalifleri destekleyen ülkelerin ciddiyetine bağlı.
Esed rejimi, Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaşın başından bu yana Moskova yönetimine desteğini açıklarken, rejimin yanında yer alan grupların ve paralı savaşçıların Rus ordusuna katılarak Ukrayna'da savaşacağı biliniyor.
- Suriyeli muhaliflerin Batı'nın desteğini almaları için "altın fırsat"
Suriye muhalefeti için ise bu durum, Suriye'yi Esed ailesinin yönetmesi için uğraşan Rusya ve bazı Arap ülkelerinin meşruiyetini ve varlık nedenini yitirmiş bir rejimi yeniden ayağa kaldırma çabalarının boş olduğunu anlatma ve tüm imkanlarıyla ABD özelinde Batı'nın desteğini alma için altın bir fırsat.
Moskova'ya yönelik boykot kampanyalarına aktif olarak katılması gereken Suriye muhalefetinin, Rusya'nın Suriye'de işlediği savaş suçlarını delilleriyle uluslararası kamuoyuna sunarak, Rusya'nın askeri müdahalesi nedeniyle Suriyeli sivillerin yaşadığı acıları göstermeleri gerekiyor.
- Suriyeliler arasında diyalog imkanı
Değişen uluslararası dengeler, Suriyelilerin yeniden inisiyatif alarak bölgesel ve uluslararası güçlerin dayatmalarından uzak, kendi çözümlerini geliştirmeleri için de kritik bir imkan sunuyor.
Müzakereler yoluyla tüm makul taraflar bir araya gelmediği müddetçe, Suriye tümüyle tükenerek tamamen yok olma tehdidiyle karşı karşıya.
Suriye'yi oluşturan iki ana unsur olan Sünniler ve Aleviler, gerçek bir toplantıya şiddetle ihtiyaç duyuyor. Aralarında ciddi bir diyalog gerçekleşmediği takdirde, Suriyelilerin çektikleri acıların uzun yıllar daha devam edeceği ve bu iç savaşın kazananı ya da kaybedeni olmayacağı görülüyor.
Bu iki unsurun bir çözümün ana hatları üzerinde anlaşmayı başarmaları halinde ise çatışmanın bölgesel ve uluslararası tarafları kaçınılmaz olarak bu anlaşmayı memnuniyetle karşılayacak ve uygulanmasına da yardımcı olmak durumunda kalacaktır.
- Dünya kamuoyu her zamankinden daha hazır
Rusya'nın Ukrayna'daki savaş ve İran'ın nükleer müzakereleriyle meşgul olması nedeniyle Suriyeliler, ülke içinde diyalog ortamını kurmak için de ciddi bir fırsat yakalamış durumda.
Suriyeliler, uluslararası konjonktürün içinde bulunduğu bu altın değerindeki fırsatı birbirlerini dinlemek, krizleri çözmek ve uzlaşıya dayalı bir formül bulmak için kullanırlarsa dünya kamuoyu onları desteklemeye ve yardım etmeye her zamankinden daha hazır ve istekli.
Bunun başarılması da imkansız değil.