İSTANBUL (AA) - MUSTAFA DALA - Libya'da varlık gösteren silahlı güçlerin bağlı olduğu gruplar ve ittifakları sıklıkla değişiyor, bu da ülkedeki "nüfuz haritasında" her an ciddi anlamda değişikliklere neden olabiliyor.
Libya'da Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe ile Temsilciler Meclisi (TM) tarafından Başbakan atanan Fethi Başağa arasındaki siyasi bölünme ve nüfuz mücadelesi askeri kurumlar dahil diğer alanları da kapsıyor.
Başağa hükümetinin nüfuz alanı, Halife Hafter yanlısı güçlerin kontrolündeki doğu ve güney bölgelerin tamamına yayılıyor. Başkent Trablus'un içinde yer aldığı ülkenin batı bölgesi ise Dibeybe ve Başağa hükümetlerinin nüfuzlarını genişletme çekişmelerine sahne oluyor.
Ülkenin batı, doğu ve güney bölgelerindeki nüfuz haritası, mevcut ittifakların ve silahlı güçlerin değişimiyle yeniden şekillenebiliyor.
- Batı bölgesi
Hem Dibeybe hem Başağa'nın Libya'nın batısındaki Misrata kenti sakinlerinden olmaları dolayısıyla bölgede büyük bir nüfuz çekişmesi yaşanıyor.
UBH Başbakanı Dibeybe ve TM'nin başbakan olarak atadığı Başağa, Misrata ve başkent Trablus'un yanı sıra yabancı diplomatik temsilcilikleri ile hükümet kurumlarının merkezlerini içinde bulunduran batı bölgesine hükmetmek için sıkı bir mücadele veriyor.
Batı bölgesinin en önemli kenti Trablus, neredeyse tamamen Dibeybe hükümetinin hakimiyetinde yer alıyor. UBH'nin Trablus'taki kontrolünü sağlayan güçler, "hükümete bağlı askeri birliklerin yanı sıra Anayasa ve seçimleri koruma gücü, istikrarı destekleme birimi ve şehrin kenar mahallelerinde konuşlanan diğer bazı birimlerden" oluşuyor.
Trablus'ta Başağa hükümetini destekleyenler arasında ise kentteki belediyelerden Suk Cuma'daki silahlı bir birim yer alıyordu. Ancak daha önce Başağa'nın kente girişini sağlama görevi sırasında çıkan çatışmalar sonucu kentteki nüfuzuna sınırlama getirildi.
Başkentin 200 kilometre doğusunda yer alan Misrata kenti de batı bölgesinin en güçlü askeri birliklerini sınırlarında bulunduruyor. Misrata'daki terörle mücadelede uzman "Ortak Operasyonu Gücü" Dibeybe hükümetinden yana saf tutarken, bölgedeki Hıttin ve El-Mahcub birimleri ise Başağa yanlısı olarak öne çıkıyor.
Bununla birlikte Misrata'da silahlı birimlerin çoğunluğu, iç savaş ihtimallerine karşı tarafsızlıklarını korumaya çalışıyor.
Trablus'a 50 kilometre batıdan komşu Zaviye kenti de Dibeybe ve Başağa hükümetleri arasında bölünmüş durumda.
Özellikle görevden alınan Libya Ulusal Petrol Kurumu Başkanı Mustafa Sanallah'a yakın silahlı grupların Trablus'a karşı cephe almasıyla Başağa ve Dibeybe yanlısı güçler açısından yeni bir denge oluştu.
Başkentin 170 kilometre güneybatısında yer alan Zintan ise Batı Bölgesi Ortak Operasyonlar Odası Komutanı olan Usame el-Cuveyli Tugaylarının kontrolü altında bulunuyor. Cuveyli Tugayları, Başağa hükümetiyle ittifak halinde.
Zintan'da ayrıca Hafter yanlısı pasif güçler de var. 2020 yazındaki yenilgide kentten çekilmeyen Hafter, böylece orada bir aşiret desteği edindi.
Trablus ile Nefus Dağı arasında yer alan Reşfane bölgesinde ise El-Aziziye başta olmak üzere pek çok belde yer alıyor. Reşfane bölgesi, Cuveyli'ye bağlı Muammer ed-Dari liderliğindeki 55. Tugay'ın kontrolünde.
Tamamı Dibeybe hükümeti taraftarı Nalut, Yafran, Kabavu ve Jadu gibi batı dağlarında dağılmış durumda olan Amazig beldelerinde hafif ve orta silahlara sahip küçük askeri konseyler bulunuyor. Bu konseyler, ülkenin Tunus ile sınırında yer alan Vazin-Zehibe Sınır Kapısı'nı kontrol altında tutuyor.
Trablus ile Tunus sınırını birbirine bağlayan, Zaviye'nin yanı sıra Surman, Sabrata'nın yer aldığı batı sahil bölgesi, Amazig kenti olan ve Ras Cedir Sınır Kapısı yakınlarındaki Zuvara başta olmak üzere Dibeybe hükümetine bağlı bulunuyor.
Surman ve Sabrata'nın rolleri diğerlerine göre biraz daha sınırlı. Bu bölgeleri kontrol altında tutan Tümgeneral Salahaddin en-Nemruş, UBH'ye bağlı olmasına rağmen tarafsızlığını ilan etmişti.
- Doğu Bölgesi (Burka Bölgesi)
Ülkenin doğu bölgesi Halife Hafter güçleri, Başağa, TM Başkanı Akile Salih tarafından kontrol altında tutuluyor.
Ancak TM tarafından atanan hükümetin, Trablus'taki görevlerini fiili olarak yerine getirmemesi, Merkez Bankasından bütçe alamaması ve göreve başladığı mart ayından bu yana uluslararası tanınırlığa ulaşamaması göz önüne alındığında Hafter'in Başağa'ya desteği sorgulanır hale geldi.
Libya Ulusal Petrol Şirketi Başkanı Mustafa Sanallah'ın görevden alınması ve yerine Hafter'e yakın bir ismin getirilmesinin ardından Hafter'in kontrolündeki bölgelerde yer alan petrol sahaları ve limanların kapatılması işine son verilmesi, mevcut ittifakların değişmesi olasılığının bir göstergesi.
- Güney bölgesi (Fizan Bölgesi)
Doğu bölgesi gibi bölgenin merkezi Sebha başta olmak üzere Fizan'ın kentleri ve beldelerinin çoğu Hafter güçlerinin kontrolü altında bulunuyor. Hafter'in muvafakatı olmaksızın Başağa hükümetinin bu bölgede fiili bir yetkisi yok.
Buna karşın Dibeybe hükümeti, UBH'ye bağlı Korgeneral Ali Kinne'nin küçük askeri birliklerinin bulunduğu Ubari ve Gat kentleri arasındaki Tuareg bölgeleri ile ülkenin en güneyinde Çad sınırı yakınlarında bulunan ve Tebu kabilesinin kontrolü altındaki Murzuk beldesinde sınırlı bir nüfuza sahip.