İSTANBUL (AA) - İHSAN EL-FAKİH - Körfez İşbirliği Konseyinin (KİK) Yemen'deki tarafları diyalog için Riyad'da bir araya getirme girişimi, İran destekli Husilerin şartları, Konseyin de bu şartları kabul etmeme yönündeki sinyalleri nedeniyle gerçek anlamda bir çözüm sağlama konusunda başarılı olamayacak gibi görünüyor.
Yemen'de 7 yılı aşkın süredir devam eden savaşın başlıca aktörlerinden Husiler, KİK Genel Sekreteri Nayif el-Hacraf'ın Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'da 29 Mayıs-7 Nisan'da yapılacak diyalog görüşmeleri çağrısına karşı "şartlı siyasi tavrını" sürdürüyor.
Yemen hükümetine destek veren Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleriyle diyaloğu memnuniyetle karşıladıklarını açıklayan Husiler, ancak görüşmelerin "Yemen'deki saldırılara katılmamış tarafsız bir ülkede yapılması" şartını ileri sürdü.
Husilerin, "Görüşmelerin, savaş ve ablukaya sponsorluk eden bir ülkede yapılması ne adil ne de mantıklı." ifadelerini kullanarak yaptığı bu açıklama, Riyad'da yapılması planlanan diyalog toplantılarına katılmamaları ihtimalini güçlendirdi.
Husi yöneticilerinden Muhammed Ali el-Husi, Twitter'dan yaptığı açıklamada, KİK'in çağrısının "ara buluculuk" değil, esasında savaşta taraf olan Suudi Arabistan'ın çağrısı olduğunu ifade etti.
- KİK'ten "tam katılım" çağrısı
Riyad'daki KİK merkezinde 17 Mart'ta basın toplantısı düzenleyen Genel Sekreter Nayif el-Hacraf, müzakerelerle dünyanın en büyük ve en karmaşık insani krizlerinden birinin yaşandığı Yemen'de ateşkesin sağlanması ve siviller için insani koridorların açılmasının amaçlandığını söyledi.
Hacraf, KİK'in Yemen'deki krizi sona erdirmenin yanı sıra Yemen halkını tekrar güvenlik ve istikrara kavuşturmak istediğini belirtti.
Genel Sekreter Hacraf, Yemenli siyasi taraflara, KİK ev sahipliğinde gerçekleştirilecek bu müzakerelere tam katılım çağrısında bulundu.
Birleşmiş Milletler (BM) ve Cumhurbaşkanı Abdurabbu Mansur Hadi liderliğindeki Yemen meşru yönetimi KİK'in girişimini memnuniyetle karşıladıklarını açıkladı.
Yemenli siyasiler arasında yapılması planlanan görüşmelerde "ülkede güvenliğin sağlanması, siyasi süreç, devlet kurumlarının güçlendirilmesi, idari reform, yolsuzlukla mücadele ve insani durumun yanı sıra istikrar ve ekonomik iyileşme" gibi konuların ele alınması bekleniyor.
- Husilerin katılımı çok zayıf ihtimal
Yemen medyasında yer alan haberlere göre Riyad'daki KİK Genel Sekreterliği, tüm partilerden, siyasi oluşumlardan ve Husilerin de dahil olduğu savaşan taraflardan yaklaşık 400 üst düzey politikacı, siyasi aktör, devlet adamı ve aşiret liderinin davetli olduğu kapsamlı bir diyalog konferansı düzenlemek için yoğun çaba sarf ediyor.
KİK'ten yapılan açıklamada, “Riyad 2” adı verilen diyalog toplantılarına, savaşın en önemli taraflarından olan ve bir dereceye kadar savaş ve barış kararında önemli bir konumu bulunan Husileri temsil eden bir heyetin katılımı çok zayıf bir ihtimal olarak değerlendiriliyor.
İran destekli Husilerin katılmadığı diyalog toplantılarının ise Yemen'de barışı sağlamada başarılı olması pek mümkün değil. Nitekim Genel Sekreter Hacraf da bu yönde açıklamalarda bulundu.
- Yemen'deki savaş BM'nin öncelikleri arasında
BM raporlarına göre, çatışmaların patlak verdiği 2014 sonlarından 2022 başına kadar Yemen'de savaş nedeniyle doğrudan ve dolaylı olarak 377 bin kişi hayatını kaybetti.
Ülke nüfusunun üçte ikisinin gıda ve temel hizmetlere ihtiyaç duyduğunu belirten BM, altyapı sisteminde de büyük sıkıntılar olduğunu, Yemen'in acil yardım için yaklaşık 4,3 milyar dolara gereksinimi bulunduğunu ifade ediyor.
BM Güvenlik Konseyi, 28 Şubat'ta aldığı kararla, Yemen'deki Husi milisleri ilk kez "terör örgütü" olarak tanımlarken örgüte yönelik uluslararası silah ambargosu yaptırımlarının süresini uzattı.
Yemen'deki savaşı öncelikli meseleleri arasında gören BM, savaşın sona ermesi için yoğun çaba sarf ediyor. Bu kapsamda BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg geçen haftalarda Ürdün'ün başkenti Amman'da Yemenli taraflar arasında görüşmelere ara buluculuk etti.
Söz konusu müzakerelerle, "sürdürülebilir bir çözüm için yol haritası çizilmesi" ve "savaşın tüm taraflarını içeren kapsamlı siyasi müzakereler için bir çerçeve hazırlanması" hedefleniyordu.
Toplantılara katılan siyasi güçler Yemen'e barış getirme ilkelerine bağlı olduklarını, bunun da tüm taraflar arasında yapılacak müzakerelerle gerçekleşebileceğini ifade etti.
- KİK'in diyalog girişiminin mevcut şartlarda başarılı olması zor
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal Bin Ferhan da benzer şekilde 22 Mart 2021'de Yemen'deki krize çözüm bulunması için "BM gözetiminde kapsamlı ateşkese varılması, Hudeyde Limanı'ndan elde edilen gelirlerin Merkez Bankasındaki ortak hesaba aktarılması, Uluslararası Sana Havalimanının bazı uçuşlara açılması ve BM gözetiminde taraflar arasında müzakerelere başlanması" konularını içeren bir barış girişimi başlattıklarını duyurmuştu.
Ancak bu girişim de "yeni bir şey getirmediği" gerekçesiyle Husiler tarafından olumlu karşılık bulmamıştı. Husiler, barış müzakerelerine başlamadan önce Uluslararası Sana Havalimanı ve Yemen limanlarındaki kuşatmanın kaldırılmasını istiyor.
Gelinen noktada KİK'in diyalog girişiminin, askeri çözümden uzakta, Yemenli tarafların siyasi çözüm vizyonlarını yeniden formüle etme konusunda başarılı olabileceği değerlendirmesinde bulunulabilir.
Ancak Yemen savaşının en önemli aktörlerinden Husilerin Riyad'a gelmeme konusundaki ısrarı ve KİK'in Husilerin şartını kabul etmeyeceği öngörüsü, gerçek anlamda bir çözüm sağlanması önünde engel oluşturuyor.