LONDRA (AA) - ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, İrlanda Adası'ndaki savaşa son veren Hayırlı Cuma Anlaşması'nın zarar görmesi durumunda ABD ve İngiltere arasında bir ticaret anlaşmasına varılmasının, "çok düşük ihtimal" olacağını söyledi.
Pelosi, İngiliz düşünce kuruluşu Chatham House tarafından düzenlenen bir etkinlikte konuştu.
Brexit sonrası ticaret konusunda İngiltere ve Brüksel arasında devam eden gerilimlerin Hayırlı Cuma Anlaşması'na olası etkileri konusundaki endişelerini dile getiren Pelosi, "Hayırlı Cuma Anlaşması bozulursa İngiltere ve ABD'nin anlaşmaya varma ihtimali çok düşük olur." dedi.
Pelosi, dün Başbakan Boris Johnson ile yaptığı görüşmede de konuya değinmişti.
İrlanda kökenli ABD Başkanı Joe Biden ve bazı önde gelen Demokrat Parti üyeleri de Kuzey İrlanda'daki duruma ilişkin endişelerini dile getirmişti.
- Anlaşmazlığa neden olan protokol
Brexit anlaşmasının bir parçası olarak imzalanan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği (AB) üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre Brexit'e rağmen Kuzey İrlanda, AB'nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık'ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Hayırlı Cuma Anlaşması gereği, fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sorunlar yaşanıyor. İngiltere, AB'den protokolün değiştirilmesini istiyor.
Protokolün ticarete zarar verdiğini ve Kuzey İrlanda'nın Birleşik Krallık'taki konumunu tehdit ettiğini savunan Protestanların protokole karşı mart ve nisan aylarında düzenlediği gösterilerde otobüs ve araçlar ateşe verilmişti. Protestoların ayrıca Katoliklerle çatışmaları yeniden başlatmasından endişe edilmişti.
- İrlanda sorunu
İngiliz imparatorluğunun ilk sömürgesi İrlanda adasından İngiltere'nin elinde kalan kısmı teşkil eden Kuzey İrlanda, 1960'lı yıllardan 1998'e kadar Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere'yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki çatışmalara ve terör olaylarına sahne olmuştu. 40 yıla yayılan ve "Sorunlar" diye anılan yıllarda terör olaylarında 3 bin 500 kişi hayatını kaybetmişti.
Ada ancak 1998'de imzalanan Hayırlı Cuma Anlaşması ile sükunete kavuşurken Kuzey İrlanda'da çatışan tarafların ortaklığına dayalı bir bölgesel yönetim kurulması üzerinde anlaşılmıştı.
Belfast Anlaşması olarak da bilinen metinler, Kuzey İrlanda'da bugün yürürlükte olan bölgesel yönetimin temelini oluşturuyor.
Barış anlaşmasının üzerinden geçen 20 yılı aşkın süreye karşın bölge halkı arasında güven tam olarak tesis edilebilmiş değil.