Usta tiyatro sanatçısı, yönetmen, şarkıcı ve eğitmen Ayla Algan, geçirdiği beyin kanaması sonucu 86 yaşında hayatını kaybetti.
AYLA ALGAN KİMDİR? AYLA ALGAN HASTA MIYDI?
Tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen, şarkıcı Ayla Algan 29 Ekim 1937 tarihinde İstanbul'da doğdu, Ayla Algan’ın annesi ressam Nevzat Kasman, babası Girit göçmeni tüccar Vedat Kasman’dır. Ailenin tek çocuğu olan Algan, içinde yalnızlık geçen şiirler yazardı. Algan küçük yaşlarda piyano, bale ve şan dersleri aldı. Piyano derslerine beş yaşında başladı ve bu eğitimi 11 yıl devam etti. İlkokulu Yeni Kolej’de, ortaokulu İstanbul’da Notre Dame de Sion’da, liseyi Fransa’da Versailler Lisesinde tamamladı. Bu arada yine piyano çalmaya devam etti. Lise eğitimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan’la tanışmasından altı ay sonra evlendi.
Eşi Beklan Algan babasının işlerini takip için Amerika’ya gittikten sonra orada Actors Studio’ya başladı. Ayla Algan da hemen arkasından Amerika’ya gitti ve aynı okulda tiyatro eğitimi almaya başladı. Burası Marlon Brando, Paul Newman ve Marilyn Monreo gibi dünyaca ünlü aktörlerin, aktristlerin eğitim aldıkları ve ders verenler arasında Elia Kazan’ın da bulunduğu bir eğitim kurumuydu. İlk defa burada sahne hayatına atılmış oldu. Muhsit Ertuğrul’un ABD’den kendisini Türkiye’ye çağırması üzerine 1960 yılında Türkiye’ye dönen Algan, aynı yıl İstanbul Şehir Tiyatrosu oyuncusu oldu. Türkiye’de ilk kez sahneye 1961 tarihinde "Tarla Kuşu" oyunuyla çıktı. Aynı yıl, "Hamlet" oyununda, hem Ophelia hem Hamlet karakterlerini canlandırdı.
Paris'te, National Tiyatro’da, Mehmet Ulusoy'un yönettiği Gogol-Ölü Canlar, Nazım Hikmet-İnsan Manzaraları'nda beş farklı karakter yaratarak Orta Direk-Yaşar Kemal, Odeon Tiyatro'sunda başrolleri Fransızca oynadı. Berlin Schaubühne Tiyatrosu'nda Giden Tez Geri Dönmez, Keşanlı Ali Destanı, Talihli Amele, Kurban ve Keloğlan oyunlarında oynadı, Beklan Algan ile çalıştı.
İlk filmi 1964 yılında çekilen Amerikan karşıtı bir film olan Karanlıkta Uyananlar’dı. Büyük tepkiler aldığı için filmi oynatacak sinema bulamadılar.
1965 yılında Sadri Alışık’la birlikte oynadığı Atıf Yılmaz’ın yönettiği "Ah Güzel İstanbul" filmindeki başarılı rolüyle dikkatlerin odağı oldu. 1971 yılında Paris’in ünlü konser salonu Olympia’ da sahneye çıkan Algan, 1972 yılında Bulgaristan’da Uluslararası Altın Orfe Müzik Yarışması’nda ikinci oldu. Aynı yıl, Devlet Sanatçısı unvanı aldı ve UNICEF Onur Ödülü’ne layık görüldü. 1977 yılında Polonya’da yapılan pop müzik yarışmasında Kara Kartal adlı şarkısıyla birinci oldu.
1980 yılında Berlin‘e gitti, Schaubühne Tiyatrosu’nda dört yıl boyunca eşi Beklan Algan, Tuncel Kurtiz, Şener Şen ve Macit Koper gibi sanatçılarla işçi tiyatrosu yaptı. 1984 senesinde meslektaşlarıyla BİLSAK Tiyatro Atölyesi’ni kurdu. 1988 senesinde ise Beklan Algan, Erol Keskin, Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)’ı kurdu ve burada pek çok deneysel projeye imza atarak yeni nesil tiyatrocuların eğitimine katkı sağladı.
1996 senesinde İstanbul Şehir Tiyatroları’nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı.
1989 senesinden bu yana birçok kurumun çalışanlarına ve üst düzey yöneticilerine “Kurumsal ve Kişisel Gelişim” “İletişim” “Kalite” “Motivasyon” “Yaratma edimi” vb. konularda eğitimler vermektedir.
2010 senesinden bu yana, Genel Sanat Yönetmeni olarak görev aldığı İstanbul Drama Sanat Akademisi’nde "Yaratıcı ve Çağdaş Tiyatro Teknikleri" ve “Reklam Dizi Sinema Oyunculuğu” eğitimleri ile genç yeteneklerin yetişmesini sağlamakta bir yandan da tiyatro ve sinema oyunculuğunu sürdürmektedir.
Ayla Algan, tasavvuf felsefesi ile çağımızda New Age akımındaki insan varlığının durumu ve bugünün insanını doğa içinde düşünsel ve bedensel olarak sahneye getirme çalışmaları ile dünyaya Yunus Emre’nin felsefesini ve şiirle şarkılarını Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak tanıttı. Fransa, Orta Asya, ABD, Avrupa ve Afrika’da konser ve dinletiler, Paris’te Barclay Plak Şirketi tarafından çıkan uzunçalar ve 45’lik plaklarında, kendi halk müziğinden yola çıkarak Fransızca ve Türkçe olarak yorumladığı şarkılar yer aldı.
TAL'da Yapılan Araştırmalar Sonucunda Çıkan Oyunlardan Bazıları:
“Anadolu İnsanın Kültürel Kimliğinde Oyun”, 1996 (Anadolu İnsanı'nın Kültürel Kimliğinde Oyun geleneksel Türk Tiyatrosu Araştırma ve Uygulama Birimi)
“Troya İçinde Vurdular Beni”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Beklan ALGAN
“Everest My Lord”, (Sevim BURAK)-Naz ERAYDA, Bülent ERKMEN, 1997
“Sınırlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Yunus”, 1991 yılında İstanbul'da yapılan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü ITI'nın 4. Olağan Kongresi sırasında Ellen STEWART Stüdyosu'nda geliştirilmiştir.
“Troyalı Kadınlar”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Boşluk ve Kadın”, Tiyatro Araştırma Laboratuvarı, Ayla ALGAN
“Afrika Dansı” Sevim BURAK anısına Tiyatro Araştırma Laboratuvarı
2010' yılında tekrar açılan ve dernek yapısında çalışmalarına devam eden T.A.L. Tiyatro Araştırma Laboratuvarı'nın kurucusu ve başkanıdır.
Ödülleri:
• 1965 Fizikçiler oyunundaki rolüyle "İlhan İskender Ödülü"
• 1967 "Ah Güzel İstanbul" filmi ile San Remo Bordighera Film Şenliği-Gümüş Ağaç Ödülü
• 1972 Devlet Sanatçısı
• 1973 Bulgaristan-Altın Orfe Şarkı Yarışması İkincilik Ödülü
• 1972 Unicef Sanatçısı
• 1974 Olimpia Birinciliği
• 1977 Polonya-Sopot Festivali Pop Müzik Yarışması Birincilik Ödülü
• 1978 Sopot Dünya Birinciliği; Şarkı-Yorum
• 1996 Türkiye Yazarlar Birliği En İyi Oyuncu Ödülü.
• 2015 20. Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri, "Çolpan İlhan Sanata Değer Katan Kadınlar Ödülü."
Rol Aldığı Tiyatro Oyunları:
• Hamlet Hamlet'i erkek olarak oynadı. "İstanbul Şehir Tiyatroları - Rumeli Hisarı ": 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Hamlet Ophelia 2 kez oynadı. "İstanbul Şehir Tiyatroları - Rumeli Hisarı": 1962-1963, 1964-1965 Yönetmen: Muhsin Ertuğrul
• Tarla Kuşuydu Jüliet "İstanbul Şehir Tiyatroları" : Yönetmen: 1960-1961 Beklan Algan
• Sezuan İyi İnsanı "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1963 - 1964 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Beklan Algan
• Fizikçiler "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1962- 1963 - 1963 - 1964 Yönetmen: Beklan Algan
• Çil Horoz "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1965 -1966 Tepebaşı Dram Tiyatrosu Yönetmen: Hamit Akınlı
• Kuşlar "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1988 -1989 - 1989 -1990 Yönetmen: Haldun Dormen
• Yunus Emre'nin Hayatı (Saint İrene - İstanbul, ETC., New York) Yönetmen: Ellen Stewart
• Nesrin "İstanbul Şehir Tiyatroları" 1965
• Moliere'in Hayatı "İstanbul Şehir Tiyatroları"
• Sinekler "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1961-1962 Yönetmen: Beklan Algan
• Üç Kuruşluk Opera "Kenter Tiyatrosu" : 1964 - 1965 Yönetmen: Tuncay Çavdar
• Rozenbergler Ölmemeli "Dostlar Tiyatrosu" : Yönetmen: Genco Erkal
• Ölü Canlar "Paris National Thaatre - ParisTheatre de Liberte" (Fransızca oynadı.) : Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Orta Direk "Paris National Thaatre" (Fransızca oynadı.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Nazım Hikmet İnsan Manzaralarında "Paris National Thaatre" (Fransızca oynadı.): Yönetmen: Mehmet Ulusoy
• Aşk Hastası "İstanbul Şehir Tiyatroları" : 1999 - 2000 - 2000 - 2001 Yönetmen: Kenan Işık
• Troya İçinde Vurdular Beni "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL)" : Yönetmen: Ayla Algan
• Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal'ın Hayatı ve Dizeleri : Derleyen ve Söyleyen: Ayla Algan
• İstanbul Gözleri Mahmur : 1994 - 1995 Yönetmen: Hakan Altıner
• Everest My Lord : Yönetmen: Naz Erayda, Bülent Erkmen
• Misyon - (Bir Devrimi Anmak) : 1998 -1999 - 2001 - 2002 Yönetmen: Paul Plamper
• Orkestra "Ali Payrozoğlu Tiyatrosu" : 1983 - 1985 Yönetmen: Ali Payrozoğlu
• Nazım’a Armağan "13. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali" : Yönetmen: Genco Erkal
• Giden Tez Geri Dönmez "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Ayla Algan
• Keşanlı Ali Destanı "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Tuncel Kurtis
• Talihli Amale "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen:Beklan Algan
• Kurban "Berlin Schaubühne Tiyatrosu" : Yönetmen: Beklan Algan
• Keloğlan "Berlin Schaubühne Tiyatrosu": Yöneten: Ayla Algan
• Hayvanlar Karnavalı "İş Sanat" : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Bir Sergiden Tablolar "İş Sanat" : Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Peer Gynt - Ben Kimim Per Gynt? "İş Sanat" 2010-2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu
• Ninnari Ninniler 2011 Yönetmen: Işıl Kasapoğlu Süpervizörlüğünde Gülin Kılıçay
• Sınırlar "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı (TAL) projesi", "İstanbul Şehir Tiyatroları", 1997) Yönetmen:Ayla Algan
• Sandalyeler- Siz Hala Burada mısınız? "Ak Sanat" : Yönetmen: Ayla Algan
• Troyalı Kadınlar "Tiyatro Araştırma Laboratuvarı" (TAL) Projesi Yönetmen: Ayla Algan
• Lena, Leyla ve Ötekiler "Bakırköy Belediye Tiyatroları" Yönetmen: Ayla Algan
Filmleri:
Tut Sözünü – 2015, O Hayat Benim – 2014, Yüreğine Sor – 2010, Ezber (Kısa Film) – 2009, Ayda – 2007), Şöhret Okulu – 2007, Binbir Gece – 2006, Öteki Türkiye'de Bir Cumhurbaşkanı – 2004, Patroniçe – 2004, Ziyaret – 2004, Arapsaçı – 2004, Aliye – 2004, Yadigar – 2004, Metropol Kabusu – 2003, Hızma – 2002, Havada Bulut – 2002, Biz Size Aşık Olduk – 2002, O da Beni Seviyor – 2001, Yıldız Tepe – 2000, Hanım Ağa – 2000, Üzgünüm Leyla – 2000, Kurşun Kalem – 2000, Harem Suare – 1999, Şükran Büfe – 1999, Sıdıka – 1997, Ali (Sakın Arkana Bakma) – 1996, Beşi Bir Yerde – 1996, Doktora Bak Doktora – 1994, Yaz Yağmuru – 1993, Kız Kulesi Aşıkları (Hera ile Leandros) – 1993, Seni Seviyorum Rosa – 1992, Dört Mevsim İstanbul: İstanbul Bir Özlemdir – 1990, Çil Horoz – 1987, Eksik Etek – 1976, Salak Bacılar – 1975, Gölgedeki Adam – 1970, Son Söz Benim – 1970, Yılan Soyu – 1969, Zilli Nazife – 1967, Ah Güzel İstanbul – 1966, Biraz Kül Biraz Duman – 1966, Yıldız Tepe – 1965, Karanlıkta Uyananlar – 1964.
Diskografisi:
Ayla Algan (Coşkun Plak-1976), Aşka Veda (Coşkun Plak-1977), Yunus Emre (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı), En İyileriyle Ayla Algan (Ossi Müzik-2008)
Kaynak: Haber Merkezi
